‘Nee, wij spreken elkaar zo vaak, aan een oefening in communicatie hebben we geen behoefte,’ zegt de een. En de ander vult aan: ‘Bovendien zijn we advocaten: communiceren is ons vak. Waarom zouden we daarin dan nog oefenen?’
Het antwoord is dat de meeste advocaten extern inderdaad heel goed kunnen communiceren. Hard en zakelijk. Argumenten presenteren en de stellingen van de wederpartij fileren. Maar intern is de communicatie een stuk minder: ‘hard en zakelijk’ hoort nu eenmaal niet bij de maatschapscultuur. En de focus blijft beperkt tot argumenten, overtuigen. Maar dat is slechts een heel beperkt deel van communicatie.
Waartoe leidt dit? Het intern ontwijken van zakelijkheid leidt ertoe dat advocaten met een boog heenlopen om ‘lastige punten’: de medewerker die eigenlijk te horen moet krijgen dat zijn functioneren onder de maat is en dat er geen plaats voor hem is in de maatschap, krijgt dat liefst nooit te horen. Liever maar wachten tot hijzelf opstapt uit onvrede over het gebrek aan ontwikkelingen. En in de maatschapvergaderingen wordt liever gesproken over leaseauto’s en de kleur van het nieuwe tapijt, dan over de vraag of iemand nog uitdaging vindt in de huidige praktijk, of dat er irritatie is over de verschillen in inzet van de partners. Iedereen houdt zich het liefst op de vlakte. En onder de oppervlakte broeit daardoor veel ongenoegen. Bij medewerkers leidt dat tot vertrek – bij maatschappen tot sluimerende onvrede, conflicten en zelfs het uiteenvallen van die maatschappen. Net als bij een slapende vulkaan bouwt de spanning op tot er een vaak catastrofale uitbarsting volgt.
Oefenen met echte communicatie is daarom geen overbodige luxe. Zo kunnen we iets leren van de ‘Dialoog-methode’: een vorm van communiceren van hart tot hart, die van de Noord-Amerikaanse indianen is komen overwaaien. Daarbij krijgt iedereen om beurten een ‘talking stick’ met de opdracht niet van tevoren te bedenken wat je gaat zeggen, maar spontaan te spreken – niet uit je hoofd, maar vanuit je hart. Met instructie voor de anderen om ‘te luisteren met je hart’: niet de argumenten zoeken die je kunt weerleggen, maar ‘tussen de regels door’ luisteren naar wat de ander werkelijk wil zeggen.
Een ander alternatief is goede partner-evaluatie: niet elkaar de maat nemen, maar een echt gesprek, in alle rust, over de praktijk. Wat gaat er goed? Waar mist de inspiratie? Wat kan er nog beter – tussen alle drukte door? Kortom: een pleidooi voor (betere) communicatie.
“Gouden tip: communiceer binnen je kantoor anders dan daarbuiten.”
Dolph Stuyling de Lange