Van alle burgers die een civiel- en bestuursrechtelijk probleem hebben, en die er voor kiezen rechtshulp in te roepen, gaat 11,3 procent naar een advocaat. Dat blijkt uit de Geschilbeslechtingsdelta 2009, een onderzoek van het WODC dat onlangs is gepresenteerd. Uit de vorige Geschilbeslechtingsdelta, uit 2003, bleek dat 10,8 procent naar een advocaat ging. In zes jaar tijd is het marktaandeel van de advocatuur met een fractie gestegen, en vormt daarmee de meest bezochte rechtshulpverlener. In 2003 waren de vakbonden nog de populairste rechtshulpverleners.
Advocaten hebben wel de rechtsbijstandverzekeraars in hun nek. Hadden zij in 2003 nog een marktaandeel van 5,9 procent, zes jaar later is dat opgelopen tot 10,9 procent. De rechtsbijstandverzekeraars zijn daarmee de tweede groep, achter de advocatuur, naar wie mensen met een juridisch probleem stappen. Vakbonden staan nu met de Juridische Loketten op een gedeelde derde plaats: beide 8,6 procent. Dat de rechtsbijstandverzekeraars meer terrein hebben gewonnen dan de advocatuur noemt AR-lid Louise van der Veen ‘niet alarmerend’. ‘Kennelijk is het zo. Daar kan de Orde weinig aan doen.’
Niet alleen dreigen de verzekeraars de advocatuur op den duur in te halen, ook de markt zelf wordt volgens de WODC-onderzoekers kleiner: zes jaar geleden kreeg 67 procent van de bevolking te maken met een juridisch probleem, in 2009 was dat percentage gedaald tot 60. Daarnaast is de ‘probleemfrequentie’ met 20 procent afgenomen. ‘Ik herken dat beeld helemaal niet’, zegt Van der Veen. ‘Het is heel mooi dat mensen minder juridische problemen ervaren. Maar de advocatuur groeit nog steeds, er komen meer kantoren en die nemen meer mensen aan. Het lijkt erop dat er nog steeds een markt is, en dat die juist toeneemt.’
Er is in ieder geval nog een wereld te winnen voor de advocatuur: 42 procent van de mensen met een juridisch probleem neemt de zaak zelf in handen. Deze ‘doe-het-zelvers’ bezoeken geen enkele rechtshulpverlener. Zou de advocatuur zich ook niet op hen moeten richten? Van der Veen: ‘Dat is geen taak voor de Orde, dat moeten individuele kantoren zelf doen.’
Volgens de Geschilbeslechtingsdelta doen mensen vooral een beroep op de advocatuur bij problemen in de relatie- en familiesfeer en bij gezondheidskwesties (door werk of een ongeluk). Daarnaast worden advocaten vooral benaderd door gescheiden personen en uitkeringsgerechtigden, en vaker door gedaagden dan door eisers. De advocatuur wordt ook vaker ingeschakeld als mensen met een andere burger te maken hebben, dan als de wederpartij een bedrijf of organisatie is. In dat laatste geval wordt relatief vaker de vakbond een rechtsbijstandverzekering ingeschakeld.
Michel Knapen, journalist