Advocatenkantoren doen van alles om rechtenstudenten voor zich te winnen. Hoe verloopt de queeste tegenwoordig en happen ze een beetje?
‘Solliciteer nu en begin je eerste werkdag op een fiets van de zaak!’ Zo luidt de tekst op de website van Clifford Chance. Een voorbeeld van de vele wervingsstrategieën die advocatenkantoren erop nahouden om rechtenstudenten te werven. Een rondje desk research leert dat veel advocatenkantoren een aparte deelsite voor studenten en net afgestudeerden hebben ingericht. Dat je maar één keer een goede, eerste indruk kan maken, lijken de kantoren van Van Doorne en Clifford Chance ter harte te nemen. Op hun sites staan introductiefilmpjes waarop de bezoeker een virtuele rondleiding door het kantoorpand krijgt. Het zijn professioneel ogende tours die best iets mogen kosten. Boekel De Nerée bedient specifieke doelgroepen met op maat gesneden filmwerk met titels als Werk-student, the movie of Advocaat-stage, the movie.
‘OperaFlirt’
De ‘informele kennismaking’ is een veelgebruikte term om studenten te ronselen. En dat kan op verschillende manieren. Zoals de bekende in-housedagen en de aanwezigheid van kantoren op bedrijvendagen, beurzen en congressen. Bij NautaDutilh en Kennedy Van der Laan kunnen studenten zich aanmelden voor een oriënterende lunch of gesprek. Stephanie Hamer is recruiter bij Nauta en vertelt dat ze ongeveer vijf aanmeldingen per maand binnenkrijgen. ‘Voor studenten die verschillende kantoren aan het verkennen zijn, is dit eerste contact een vrijblijvende manier van kennismaken. En het levert vaak iets op. Als het gesprek aan beide kanten goed is bevallen, volgt er veelal een sollicitatie.’
Als sponsor van De Nederlandse Opera nodigt CMS Derks Star Busmann rechtenstudenten uit om een operavoorstelling bij te wonen en de juristen van CMS te ontmoeten. ‘OperaFlirt: Jong en talentvol? Laat je verleiden!’ luidt de tekst op de site. Vooralsnog kunnen rechtenstudenten de verleiding weerstaan, want er zijn ‘tot op heden geen aanmeldingen geweest’, aldus Laura Schaap, recruiter bij CMS. ‘We hebben dit ook nog niet als recruitmentmiddel ingezet.’
Retourtje NYC
Deze middelen verbleken bij de, in marketingtaal, real teasers, namelijk de stages en masterclasses in het buitenland. Om een idee te krijgen van ‘de internationale rechtspraktijk’ kunnen studenten bij Stibbe deelnemen aan een vijfdaagse masterclass in New York, of een ministage lopen van twee maanden op het kantoor in Amsterdam en vervolgens een maand in Brussel, Londen of New York. Het kantoor vermeldt dat het de huisvesting betaalt en de stagevergoeding vermeerdert met een ‘cost of living factor’.
Zijn deze acties werkelijk nodig om talent binnen te halen? Liselotte Bosch, als recruiter verbonden aan DLA Piper, denkt van wel en spreekt zelfs van een tendens. ‘Onder kantoren is er een enorme strijd om topstudenten binnen te halen en de concurrentie is groot. Pas sinds de fusie in 2004 is DLA een internationaal kantoor en wij vinden het belangrijk dat studenten dat weten. Je moet wel meedoen met dit soort acties om, ook bij studenten, in het rijtje te komen van internationale topkantoren.’ DLA Piper organiseerde in 2009 een Talent Class in Londen. Dit jaar was het echter stil wegens een ‘grondige herziening van het concept’.
Crisis of niet, we vliegen toch
In de Business Courses van Loyens & Loeff staan actuele casus en trainingen centraal en bezoeken studenten vestigingen in Londen, Parijs of Genève. ‘Zeker vóór de economische crisis gingen de reizen steeds verder weg. Al sinds de start van onze Business Courses kiezen we ervoor om dat niet te doen, omdat we ervoor willen waken dat studenten voor de bestemming kiezen en niet voor het kantoor,’ stelt Stephanie de Hoop Scheffer, recruiter bij Loyens & Loeff. Op de vraag of het kantoor een bepaalde concurrentiedruk voelt, antwoordt ze dan ook ontkennend. ‘Ik heb niet het gevoel dat we mee moeten doen. Het moet wel relevant blijven en een achterliggende gedachte hebben. Genève is nu niet echt een sexy bestemming, maar we krijgen meer dan genoeg aanmeldingen binnen.’
Ook Paula ter Beek, recruiter bij Allen & Overy, noemt de economische crisis als inkeermoment, voor andere kantoren. ‘Het lijkt nu iets minder te zijn, maar anderhalf jaar geleden was er een losbarsting van spectaculaire reizen, niets was te gek. Bizar natuurlijk, want uiteindelijk gaat het om het werk.’ Bij Allen & Overy kennen ze sinds vier jaar de Global Apollo Experience. Kort gezegd bestuderen groepjes studenten tijdens colleges en trainingen de financiering van een internationale overname en bezoeken ze een Europese vestiging. Aan het eind van het programma vliegen ze voor vijf dagen naar Rome om de overname te closen.
Levensader
Overigens ging de reis van Allen & Overy in 2007 nog naar HongKong. ‘Ik zie dit niet als concurrentiestrijd, dat vind ik ook een negatief woord. Natuurlijk vis je in dezelfde vijver, maar het aannemen van iemand hangt niet louter af van een business course. Studenten oriënteren wat er in de markt is en nemen soms bij twee kantoren deel aan een soortgelijk programma. Dat is alleen maar goed, dan leren ze de verschillen tussen kantoren met dezelfde lead [een internationaal en commercieel kantoor, red.] als wij kennen.’ Hoe dan ook, er wordt gevlogen.
De advocatuur is het afgelopen jaar met 2,5% gegroeid – een kleinere groei ten opzichte van voorgaande jaren met een groei van tussen 4% en 5,7% (bron: Stand van de Advocatuur 2010). In hoeverre speelt deze verminderde groei een rol in de marketingactiviteiten van kantoren? Volgens Rob van Otterlo, hoogleraar organisatie van de juridische dienstverlening aan de UvA (en hoofd uitvoering wet- en regelgeving bij de Orde) is er bij topkantoren een tijdelijke beweging van minder groei, maar geldt dat niet voor de advocatuur over de hele linie. ‘Het aantal stageplaatsen neemt nog steeds toe. Ik kan me voorstellen dat kantoren voorzichtig zijn met hun marketingactiviteiten en op de kosten letten, maar of ze actief minder werven om studenten binnen te halen, dat weet ik niet. Het is natuurlijk wel hun levensader; als ze die afsnijden, hebben ze over drie jaar een probleem.’
‘Marketing overbodig’
Opmerkelijk genoeg ondervinden de kleinere kantoren geen hinder van al dit marketinggeweld. Arbeidsrechtadvocate Charlotte Koopman werkt met twaalf andere advocaten bij De Koning Vergouwen Advocaten in Amsterdam. Ze reageert laconiek op de vraag of de acties van grotere kantoren een belemmering vormen voor hun acquisitie van studenten. ‘Ik weet dat zij het doen – wij doen het niet. De schreeuwerige acties met prijskaartje hebben we niet nodig, omdat we geen enorme stroom aan vacatures hebben. Die blijft constant en tot nu toe volstaat het om via via aan talentvolle studenten te komen.’
Roelof van Holthe tot Echten runt samen met een partner een kantoor in Hilversum en ook hij ziet de campagnes niet als obstakel. ‘Als klein, gespecialiseerd kantoor nemen wij een andere positie in. Studenten die geïnteresseerd zijn in onze specialisaties – procesrecht en kunst & cultuur – komen toch wel naar ons toe. Wij zitten dan ook niet om werknemers verlegen. Ik vind het geen enkel punt dat grotere kantoren met wervingscampagnes proberen de beste mensen in hun bedrijf te halen. Ze opereren vanuit sterkte en een heleboel studenten dromen ervan om bij een groot kantoor te starten.’
Snufje recruitment
Ook universiteiten spannen zich in voor de praktijk van hun studenten. Zo speelt de Vrije Universiteit Amsterdam in op de bekendheid en het aanzien van grote kantoren. Ze besloot in 2006 meer aansluiting te zoeken met organisaties op de dichtbij gelegen Zuidas: in samenwerking met veertien advocatenkantoren is de master Ondernemingsrecht aan de Zuidas opgericht. Een selecte groep studenten volgt colleges en loopt verplicht een jaar stage bij een aangesloten advocatenkantoor. Geert Raaijmakers, hoogleraar ondernemings- en effectenrecht aan de VU, coördinator van de master en advocaat bij Nauta, stelt dat deze master een win-winsituatie oplevert. ‘Voor studenten is het ideaal om in hun laatste jaar meer van de praktijk te proeven. Behalve de basisstof volgen ze ook colleges van advocaten. Voor kantoren zit er een recruitmentelement aan vast omdat ze in contact komen met goede studenten.’ Kantoren hebben inspraak tijdens de selectieprocedure en alleen ‘goede en ambitieuze studenten’ komen in aanmerking voor een stageplaats. Dit jaar werden, van de 35 aanmeldingen, 24 studenten geplaatst.
‘Onderbuik gaf doorslag’
De jacht op nieuw talent is niet pas dit jaar begonnen. ‘Chiraz Muradin graag Hester Swane bellen’ luidde de tekst die Houthoff Buruma twee jaar geleden op een billboard boven discotheek Cooldown op het Amsterdamse Rembrandtplein zette. Muradin was cum laude afgestudeerd aan de rechtenfaculteit van de VU en Hester Swane, recruiter bij Houthoff, wilde hem binnenhalen. Maar Muradin werkte op dat moment bij Abeln Advocaten en het kantoor reageerde direct met een tegenactie. Op eenzelfde billboard op het Rembrandtplein plaatste het kantoor de tekst: ‘Sorry Hester, Chiraz werkt al bij ons.’ Meerdere kantoren bleken interesse te hebben in Muradin en uiteindelijk heeft hij gekozen voor De Brauw.
‘De onderbuik gaf de doorslag. Ik heb meerdere aanbiedingen gehad, maar had de meeste klik met De Brauw. Het is een plek waar ik straks heel lange dagen moet gaan maken, dan is het belangrijk dat ik me er goed voel,’ aldus Muradin destijds op Advocatie.nl. Als het erop aankomt, zijn het klaarblijkelijk niet de agressieve wervingsteksten die het ‘m doen.
‘Gezellige mensen’
‘Door die campagnes laten kantoren zien wie ze zijn,’ vindt derdejaars rechtenstudent Daan de Vries. ‘Ik vind het belangrijk dat ze dat doen, omdat je tijdens je studie niet in aanraking komt met de praktijk. De namen staan me bij en ik weet nu goed: dat zijn de grote kantoren.’ Zelf gaat hij niet op de marketingacties af. ‘Ik wil straks op een advocatenkantoor werken met gezellige mensen. De sfeer vind ik belangrijker dan het reisje.’
Werk als beginnend kantoorklerk
Drie vrouwen die werken op de Amsterdamse Zuidas (de ‘ZoZa’s’) doen op hun blog ZoZuidas.blogspot.com (anoniem) verslag over de werkcultuur aldaar. En in hun boek-to-be Hoe overleef ik de Zuidas op Tenpages.com helpen ze nieuwkomers uit de zorgvuldig gefabriceerde (marketing)droom: ‘Veel stagiairs beginnen op de Zuidas met de misvatting dat ze zijn geselecteerd vanwege hun enorme Intellectuele Meerwaarde. Het gevolg van creatieve HR-leugens in misleidende campagnes over “stagiairs die werken aan uitdagende zaken in een internationale omgeving” of “opereren aan de top van de markt in teamverband”.
Wat je wél gaat doen is referenties checken en standaardmodellen in Excel of Word aanvullen met aantekeningen die je leidinggevende je in de vorm van een mark-up toestuurt. Af en toe maak je een PowerPoint en als je geluk hebt, mag je een keer mee om aantekeningen te maken tijdens een bespreking. Leg je daarbij neer. Accepteer dat het werk als beginnend kantoorklerk niet altijd even uitdagend is. Het maakt niet uit dat jij een 9 had voor je scriptie of in vijf jaar een technische studie in Delft hebt afgerond. Succes op de Zuidas is vooral het resultaat van een ongekend strikt arbeidsethos en een lange adem.’
‘Als arbeider in fabriek’
Pauline Nijboer is derdejaars rechtenstudent en heeft onlangs een mastervoorlichting bijgewoond waar ook een aantal grote kantoren vertegenwoordigd was. ‘Bij grote kantoren is er geld en ze hebben mooie dingetjes in de aanbieding. Ze vertelden dat als je bij hen wilt werken, je één van de duizend bent. Grote kantoren stralen macht uit en dat is voor veel studenten aantrekkelijk. Ik word daar niet door aangetrokken, ik wil liever bij een kleiner kantoor werken. Bij een groot kantoor ken je misschien net je eigen afdeling, maar de honderden anderen die er werken niet. Ik zou me denk ik een arbeider in een fabriek voelen: je draait enkel een boutje aan zodat het proces in gang blijft.’ Hedy Jak, redacteur