De advocaat moet straks álle ongebruikelijke transacties melden waarvan hij kennis heeft genomen bij het verlenen van diensten aan een cliënt. Dat is de strekking van het voorstel om de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) te herzien.
Eind vorig jaar zorgde het College van Beroep voor het bedrijfsleven voor een kortstondig lichtpuntje in de ogen van advocaten die met tegenzin ongebruikelijke transacties melden. Het college zei dat een belastingadviseur inderdaad niet hoeft te melden dat zijn cliënt een schikking met de Belastingdienst had getroffen voordat deze cliënt van hem werd (LJN BK4209). Je hoeft als zakelijke dienstverlener dus geen lijken uit de kast te melden.
Maar de vreugde was van korte duur. Het college baseerde zich in deze betrekkelijk oude zaak op de uitleg van de Wet MOT, die al was vervangen door de Wwft. In eerstgenoemde wet staat dat ‘eenieder die beroeps- of bedrijfsmatig een dienst verleent, daarbij verrichte of voorgenomen ongebruikelijke transactie,’ moet melden. In de Wwft ontbreekt het woordje ‘daarbij’. Daardoor bestaat onduidelijkheid over de vraag of de dienstverlener ook ongebruikelijke zaken moet melden waar hij zelf niets mee van doen heeft.
In het wijzigingsvoorstel staat een ruimere definitie van transactie: ‘een handeling of samenstel van handelingen waarvan een melder in het kader van zijn dienstverlening aan een cliënt heeft kennisgenomen’. Daaronder vallen volgens de memorie van toelichting ook transacties waarbij de advocaat niet zelf partij is.
Voorzitter Rob van der Hoeven van de Adviescommissie strafrecht van de Orde vindt dat de advocaat op deze manier een verlengstuk wordt van justitie. Hij betwijfelt of de ruime uitleg de toets van de Europese rechter kan doorstaan.
De Tweede Europese Witwasrichtlijn gaat uit van ‘alle feiten’ die kunnen wijzen op het witwassen van geld en waar de dienstverlener kennis van neemt, schrijft UU-promovenda Maaike Stouten in het Nederlands Juristenblad (2010/31). Stouten juicht een ruime uitleg toe.
In België moeten advocaten en andere dienstverleners een melding doen als zij ‘vermoeden dat een feit of een verrichting verband kan houden met witwassen van geld afkomstig uit ernstige en georganiseerde fiscale fraude’. Op 10 juli 2008 heeft het Grondwettelijk Hof gezegd dat deze meldingsplicht niet indruist tegen het EVRM-recht op een eerlijk proces.
Het is de bedoeling dat de wet op 1 januari 2012 ingaat.
Lex van Almelo, journalist