Stimuleringsbijdrage mediation stopt
Vanaf 1 januari krijgen partijen die door de rechter naar mediation worden verwezen de hele rekening gepresenteerd. Niemand is er blij mee.
Het zat eraan te komen, de stopzetting van de stimuleringsbijdrage voor mediation per 1 januari a.s. Op basis van deze regeling kregen partijen die door de rechter naar een mediator werden verwezen de eerste 21/2 uur mediation gratis. De mediator mocht daarvoor bij de Raad voor rechtsbijstand maximaal €200 exclusief btw in rekening brengen. De regeling werd al in 2005 als tijdelijke maatregel ingevoerd om mediation te bevorderen – en wordt na een verlenging in 2010 nu toch echt beëindigd. Dat scheelt de overheid op papier zes ton per jaar. Advocaat en mediator Frans Baars vindt het ‘een heel onverstandige bezuiniging. Het gaat om een klein bedrag, en je merkt dat er een stimulerende werking vanuit gaat. Mensen zeggen: “niet geschoten altijd mis.’’’
Caroline Emmen, mediator en beleidsmedewerker bij het Nederlands Mediation Instituut, vreest dat minder geschillen met mediation zullen worden opgelost: ‘Niet alleen particulieren, maar ook instanties als gemeenten, het UWV en de Belastingdienst maakten veelvuldig van de regeling gebruik. Uit ervaring weet ik dat veel bestuursrechtszaken zich er uitstekend voor lenen om binnen 21/2 uur te worden opgelost. Het is de vraag of mensen nog aan mediation meedoen als ze daar de volledige rekening van krijgen gepresenteerd.’ Ook Nicolien Verkleij, voorzitter van de expertgroep maatwerk conflictoplossing binnen de rechtspraak, ziet dat gevaar. ‘Het is erg jammer; er is onderzoek waaruit blijkt dat de stimuleringsregeling budgetneutraal is, omdat minder zaken worden uitgeprocedeerd. Maar het ministerie blijft vinden dat de verwijzingsvoorziening nu op eigen benen moet staan.’
Nog maar 1 procent doorverwezen
Om het voor procespartijen toch financieel aantrekkelijk te houden voor mediation te kiezen, gaat de Raad voor rechtsbijstand in samenwerking met de rechtspraak de bij de Raad ingeschreven mediators vragen of zij bereid zijn doorverwezen partijen een instaptarief van € 75 exclusief btw per partij voor de eerste twee uur te berekenen. Hiervan wordt dan aantekening gemaakt in Mediatorsearch, waar de geaccrediteerde mediators te vinden zijn. Verkleij: ‘We hopen dat zo snel mogelijk na 1 januari rond te hebben. Daarnaast vragen we doorverwijzende rechters om repeat players als de Belastingdienst en het UWV de vraag voor te leggen of zij bereid zijn ook de mediationkosten van de wederpartij te dragen. We overleggen ook met die instanties om te kijken of zij er in algemene zin over willen nadenken die kosten in voorkomende gevallen voor hun rekening te nemen.’
De kans dat die plannen gaan lukken lijkt niet groot, althans als alle instanties er zo over denken als Peter Catoen, hoofd centraal mediation bureau UWV: ‘Wij gaan niet a priori de bijdrage van de cliënt betalen. Ik zou dat ook raar vinden: de overheid zet een subsidie stop, dan moeten wij als uitvoeringsorganisatie die kosten niet gaan overnemen.’ Maar als cliënten dan niet meer meewerken aan mediation, is goedkoop dan geen duurkoop? ‘We moeten eerst maar eens afwachten hoe particulieren reageren. En we blijven meedenken met het NMI en de rechtspraak, want we willen mediation zeker blijven stimuleren.’
Daar is men het dan in ieder geval over eens. Volgens Verkleij is het maximaal haalbare wat betreft mediation nog lang niet bereikt. ‘Hoewel het aantal verwijzingen gestaag blijft groeien, is in 2009 maar 1% van de zaken die voor mediation in aanmerking zouden kunnen komen uiteindelijk doorverwezen. Het blijft dus belangrijk mediation bij de rechtspraak in de aandacht te houden. Het zou ook helpen als advocaten zich meer bewust zijn wat mediation voor het belang van hun cliënt kan betekenen. Dat vergt het stellen van open, nieuwsgierige vragen. De “rechtzoekende” zoekt vaak niet zozeer recht als wel erkenning.’
Nog wel vergoed
De stimuleringsbijdrage blijft van toepassing op mediationzaken die voor 1 januari 2011 door de rechtbank zijn verwezen, mits het verzoek om subsidie wordt ingediend binnen vier maanden nadat de mediation is geëindigd. Daarnaast blijft de mediationtoevoeging gewoon bestaan.
Alternatieve geschillenoplossing in insolventiezaken
Intussen blijft de rechtspraak naarstig zoeken naar uitbreiding van alternatieve geschillenbeslechting. Zo onderzocht men onlangs of ook insolventiezaken zich lenen voor mediation. Het resultaat was beperkt, maar betrokkene Jenne van der Vinne, rechter-commissaris insolventies in Assen benadrukt dat er veel meer mogelijk is. ‘De pilot heeft geleid tot drie geslaagde mediations bij de Rechtbank Amsterdam. In twee gevallen trok de crediteur als resultaat van de mediation de faillissementsaanvraag in. In een derde geval werd een langlopend conflict tussen de curator en de erfgenamen van de directeur van de failliete bv opgelost. Maar je kunt mediation ook inzetten in andere situaties, bijvoorbeeld ter voorkoming van een renvooiprocedure bij betwiste vorderingen, bij incassoprocedures en bij bestuurdersaansprakelijkheid. Je kunt ook denken aan het verzamelen van voldoende voorstemmers bij een akkoord.’
Van der Vinne ziet ook een tendens naar andere minnelijke oplossingen in de insolventiepraktijk: ‘Amsterdamse rechters-commissarissen arrangeren steeds vaker een bespreking op hun kamer in een poging problemen tussen curator en schuldeiser of bestuurder onderling op te lossen. En bij de Middelburgse rechtbank is het Ondernemersklankbord tijdens de faillissementszitting stand-by.’ In het Ondernemersklankbord zitten gepensioneerde zakenmensen, accountants, bankiers en dergelijke die hun kennis en ervaring gratis ter beschikking stellen aan ondernemers die in problemen zijn.
Trudeke Sillevis Smitt, redacteur