De voorgenomen verhoging van de griffierechten baart niet alleen de advocatuur zorgen. Tijdens het onlangs gehouden debat ‘Crisis in de rechtsstaat’ bleken ook de president van de Utrechtse rechtbank en de voorzitter van het College van procureurs-generaal te vrezen dat de toegang tot de rechter in gevaar komt.
‘Ik ben erg bezorgd over de plannen om kostendekkende griffierechten in te voeren. Dat is slecht voor de toegang tot het recht.’ Aldus de Utrechtse rechtbankpresident Herco Uniken Venema, die vreest dat de zaken met kleine belangen niet meer voor de rechter komen als de griffierechten voor dat soort zaken vertienvoudigd worden.
Voorzitter Harm Brouwer van het College van procureurs-generaal sluit zich daarbij aan: ‘De kantonrechter vervult een heel nuttige functie en die moeten wij in stand houden. De toegang tot het recht komt in het gedrang als de griffierechten de proporties gaan aannemen waarvan sprake is. Maar ik heb nog geen concrete voorstellen gezien.’
Oud-advocaat en oud-rechter Willem van Bennekom: ‘In tijden van crisis wordt er altijd op rechtshulp bezuinigd. Staatssecretaris Teeven wil nu ook snijden in de vergoedingen voor advocaten bij politieverhoor.’
VVD-kamerlid en oud-advocaat Ard van der Steur hield zich tijdens het debat op de vlakte bij dit onderwerp. Wel zei hij dat er heel veel behoefte is aan ‘alternatieven voor de traditionele rechtspraak, zoals arbitrage, bindend advies en e-Court’. Waarop e-Court-oprichter Henriette Nakad vanuit de zaal prompt liet weten dat zij wordt tegengewerkt door de Raad voor de rechtspraak, gerechtsdeurwaarders en notarissen die de uitspraken van deze elektronische rechtbank niet voldoende erkennen.
Communicatiekloof
Harm Brouwer, die in april afscheid neemt van het OM, gaf de rechtsprekende macht tijdens het debat alvast een trap na. Die stelt zich naar zijn oordeel ‘te dociel’ op en ‘denkt zich te handhaven door het schrijven van brieven’. Als het aan Brouwer ligt mag het best wat activistischer. ‘Probeer een politieke factor te zijn als het gaat om je positie.’
Volgens Brouwer is er een communicatiecrisis binnen de rechtsstaat, waarbij de rechterlijke macht moeite heeft met de debatten over het strafrecht na de Schiedammer Parkmoord, de Puttense moordzaak, Lucia de Berk en Ina Post. ‘Het OM heeft behoorlijke stappen gezet. Maar we kijken steeds vaker achterom om te zien waar de rechter blijft.’
Tijdens het debat gaf Brouwer een voorbeeld van hoe het volgens hem kennelijk moet. Als vanuit het publiek de suggestie komt dat de rechterlijke macht koppen moet laten rollen na de gerechtelijke dwalingen zegt hij dat individuele leden van het OM geen fout hebben gemaakt. Volgens zijn analyse heeft het OM te weinig gedaan om officieren van justitie te leren omgaan met het toen nog nieuwe DNA-bewijs. Dat de leden van zijn OM ontlastend materiaal hebben achtergehouden, communiceerde Brouwer niet.
Lex van Almelo