vFAS organiseert Dag van de Scheiding op 15 september
Dag van de Vrede: duidelijk. Dag van de Architectuur: oké. Maar een Dag van de Scheiding, wie verzint dat? Dat doet de vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators. Vicevoorzitter Diny Hompus vertelt over het initiatief, de vereniging en het mooie van haar vak.
Negenhonderd leden telt de vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsbemiddelaars (vFAS, spreek uit: ‘fas’, niet ‘veefas’), en ze moeten allemaal een bijdragen aan de Dag van de Scheiding. Waarom pakt de vereniging zo uit? Wil men de concurrentie pareren, die op internet ‘all-in echtscheidingen’ aanbiedt voor een paar honderd euro? Diny Hompus, vicevoorzitter: ‘Dat is niet onze insteek, maar we maken ons best zorgen over die ontwikkeling in de markt. Met name op het gebied van mediation zijn er een heleboel aanbieders van wie je niet weet hoe ze werken. Wij willen met de Dag van de Scheiding aandacht vragen voor de kwaliteit van de dienstverlening bij de scheiding. Die kwaliteit heb je nodig om te komen tot een respectvolle scheiding, en dat is zó belangrijk. We willen zorgen dat we net zo laagdrempelig zijn als andere aanbieders, zodat mensen die erover denken te gaan scheiden in elk geval bij een goede dienstverlener terechtkomen.’
En een goede dienstverlener is niet in alle gevallen een mediator, vindt Hompus. ‘Je kunt een scheiding heel goed afwikkelen als je allebei je eigen advocaat hebt, zolang die advocaten maar een constructieve houding hebben. De cliënten hebben dan het gevoel goed vertegenwoordigd te zijn. De advocaten van de vFAS zijn erop getraind om dergelijk overleg te voeren – ze hebben immers ook een mediationopleiding – en kennen het belang daarvan voor de partijen. Dat levert dus geen extra strijd op. Uiteindelijk kun je dan alsnog met twee advocaten een gemeenschappelijk verzoek indienen.’
Hoe belangrijk goed overleg is, blijkt bijvoorbeeld uit de impact van het ouderschapsplan, dat op 1 maart 2009 werd ingevoerd. Sinds scheidende ouders verplicht zijn afspraken te maken over de verdeling van de zorg- en opvoedingstaken, de omgang, de communicatie over de kinderen en de kinderalimentatie, is het aantal echtscheidingen waar de Raad voor de Kinderbescherming zich mee moet bemoeien gedaald. Hompus: ‘Ik denk dat het ouderschapsplan daar zeker aan bijgedragen heeft. Ouders worden nu gedwongen hierover in een vroeg stadium na te denken. Praten is moeilijk, maar nog altijd beter dan niet praten. Als het nodig is met een mediator erbij. En ook voor de professionals is het goed dat ze ervan doordrongen zijn: afspraken maken over de kinderen, daar ontkomt u niet aan. Vroeger wilde je er nog weleens een beetje in meegaan als de vrouw zei: “Ik wil geen omgangsregeling”. Nu kun je de andere gezagsouder geen omgang meer ontzeggen, het contact kan hoogstens een jaar geschorst worden.’
En er zijn meer positieve ontwikkelingen, vindt Hompus. ‘Sinds september vorig jaar kun je bijvoorbeeld ook de partneralimentatie via het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen laten lopen. Vrouwen, of beter gezegd alimentatiegerechtigden, kunnen daar hun vordering zonder kosten uit handen geven. En er zijn plannen in de Tweede Kamer om de kinderalimentatie te vereenvoudigen. Bij al die onderwerpen zitten wij als vFAS bij de politieke partijen aan tafel om mee te praten. Maar we hebben ook regelmatig overleg met de rechtspraak, het ministerie van Justitie, en we zijn een aanspreekpunt voor de media.’
Spiegel
Diny Hompus is al veertig jaar verbonden aan Van den Herik & Verhulst Advocaten in Rotterdam. Ze begon er ooit als secretaresse – en in 1992 werd ze beëdigd als advocaat. Familierecht heeft haar hart: ‘Je staat heel dicht bij mensen, je kunt heel veel voor ze betekenen, niet alleen juridisch, maar ook praktisch, onder meer door ze een spiegel voor te houden.’ Al die aspecten zijn terug te vinden in de opleiding die familierechtadvocaten moeten volgen voordat ze lid mogen worden van de specialisatievereniging vFAS. Een advocaat moet zijn stageverklaring hebben, drie jaar onafgebroken advocaat zijn geweest en minimaal 736 uur per jaar aan familierecht besteden. Dan volgen drie opleidingen: een juridische specialisatieopleiding familierecht, een cursus basisvaardigheden scheidingsmediation en een specialisatiecursus scheidingsmediation. En ben je eenmaal lid, dan moet je elk jaar 8 juridische opleidingspunten personen- en familierecht en 12 punten voor scheidingsmediation halen.’
‘Just divorced’
In 2009 is het aantal scheidingen gedaald. Hoe verklaard Hompus dat? ‘Het was maar een kleine daling, van 33.400 naar 32.000. Ik denk dat die voornamelijk te wijten is aan het feit dat veel mensen noodgedwongen bij elkaar zijn gebleven, bij voorbeeld om de simpele reden dat ze hun huis niet verkocht kregen.’ Hompus merkt in haar eigen praktijk niets van een trend naar minder ‘scheidingsbereidheid’. ‘Op dit moment is het erg druk met scheidingen, maar ja, dat is standaard na de zomer- en de kerstvakantie. Aan het einde van 2010 zullen we zien of het aantal scheidingen dit jaar weer is toegenomen.’ Nederland blijft dus waarschijnlijk vrolijk doorscheiden, maar zo vrolijk als in Engeland – dat nou ook weer niet. Volgens een recent artikel in NRC Handelsblad gaat bij Britten de vlag uit als de scheiding erdoor is. Men rijdt rond met ‘just divorced’-nummerplaten, bij een van de grote warenhuizen kan men een scheidingscadeaulijst neerleggen en op partybox.co.uk zijn de scheidingsparafernalia een absolute hit. ‘Van een dergelijke ontwikkeling hoor ik nog niet in mijn eigen praktijk,’ zegt Hompus. In de Nederlandse praktijk zoekt men het meer in een symbolische afsluiting waar de ex-partners samen bij betrokken zijn. ‘Soms is het voor partijen goed als zij de scheiding samen afsluiten met een ritueel. Elkaar een brief schrijven, of samen nog een keer borrelen. Als je dat kunt opbrengen met elkaar, is dat een mooi begin van het nieuwe leven na de scheiding.’
Of er volgend jaar weer een Dag van de Scheiding zal zijn, weet Hompus nog niet. ‘We zouden het toejuichen, maar we moeten eerst maar eens kijken hoe dit aankomt in de maatschappij en hoe de politiek gaat reageren.’ Misschien werkt de Dag van het Scheiding wel aanstekelijk en hebben we binnenkort ook een Dag van het Ontslag en een Dag van de Huurconflict. Andere specialisatieverenigingen die tips willen, kunnen bij de vFAS terecht.
Eerste Nederlandse scheiding
Op 15 september 1796 werd in Maastricht de eerste Nederlandse echtscheiding ingeschreven. Vandaar ook die datum voor de Dag van de Scheiding. Het waren de Fransen die de echtscheiding hier introduceerden. Nadat zij Limburg hadden veroverd, kondigden ze op 12 juli 1796 in Maastricht een zeer liberale wet op de echtscheiding af. De eerste gelukkigen waren Wilhelmus Meers en Agatha Lenaerts. Ze hadden acht kinderen, van wie er twee waren gestorven. De echtelieden waren door de officiaal van de aartsdiaken van Haspengouw al gescheiden van tafel en bed. De nieuwe wet bood de mogelijkheid een scheiding simpelweg door registratie bij de ambtenaar van de burgerlijke stand te bewerkstelligen. En van die mogelijkheid maakte het echtpaar gebruik. Agatha althans, want ‘meneer komt niet opdagen’.
Dat men al die eeuwen zonder de echtscheiding heeft overleefd, mag een wonder heten. Misschien hadden de Batavieren wel degelijk een zorgvuldig bijgehouden echtscheidingsregister, maar is dat in de loop der geschiedenis verloren gegaan.
Eerste Dag van de Scheiding
De leden van de vFAS zitten op 15 september klaar om gratis advies te geven aan mensen die vragen hebben over scheiden. Iedereen kan langskomen op de advocatenkantoren, maar men kan ook vragen stellen via de website Verder-online.nl, aan een telefoonpanel of op Twitter. De vereniging brengt een speciale editie van het consumentenmagazine van de vFAS genaamd VERDER. Er komen posters op een aantal treinstations, spotjes op Sky Radio en een massa interviews in regionale bladen, lezingen en seminars.
Eerste divortium
De eerste echtscheiding in Rome vond voor zover bekend plaats rond 234 voor Christus. Sp. Carvilius Ruga deed zijn vrouw weg omdat ze hem geen kinderen kon baren. Deze stap werd hem zeer kwalijk genomen. In later tijden van de Republiek en onder de keizers werd scheiden heel gewoon. Scheiden was in beginsel vormvrij. In de meeste gevallen werd de bruidsschat teruggegeven. Na de opkomst van het christendom werd scheiden lastiger: keizer Justinianus voerde duidelijk een ontmoedigingsbeleid om de gelovigen tegemoet te komen.
Eerste Echtscheidingselpee
De Eerste Officiële Nederlandse Echtscheidingselpee kwam al uit in 1983. Deze langspeelplaat van Youp van ’t Hek werd in 1984 bekroond met een Edison. Met onder andere de voltreffer ‘Praten via advocaten’:
PRATEN VIA ADVOCATEN
We praten via advocaten
We praten niet meer met elkaar
We zijn een maand of elf gescheiden
Dat is bijna nu al een jaar. D
e gemeenschap zit nog enkel in de goederen
We hadden het toch ontroerend goed
We hebben verdomme toch twee kinderen
Die hebben samen toch ons bloed
(…)
Samen zijn wij ooit begonnen
Met een knipoog en een dikke zoen I
n zo’n sfeer van woorden overbodig
Maar die woorden moesten het ten slotte doen
(….)
Laten we nog een keer samen praten
Lekker tijdloos, alleen over gevoel
Want we zeggen stoer dat we elkaar haten
Maar je weet ontzettend goed wat ik bedoel
(…)
Wanneer komt de Tweede Officiële Nederlandse Echtscheidingselpee uit? Bij de tweede Dag van de Scheiding? Youp van ’t Hek: ‘Er komt geen tweede echtscheidingselpee, helaas. Ik heb hem indertijd met veel plezier gemaakt, maar nu ben ik weer door andere dingen geïnspireerd. Basje die op de elpee het antwoordapparaat inspreekt is inmiddels trouwens zelf een keurige advocaat.’ Het zou mooi zijn als iemand van de jonge generatie zich weer door de echtscheiding zou laten inspireren, beaamt hij. Van ’t Hek heeft in elk geval goed aan de elpee verdiend: ‘Hij is in elk gezin twee keer verkocht.’
Trudeke Sillevis Smitt, redacteur