Volgende week strijkt het Movies that Matter Festival weer neer in Den Haag. In het Camera Justitia Programma dingen zeven films naar de Camera Justitia Award.
‘Mijn psychische veerkracht verbaast me soms. Het lijkt wel of ik alles kan verdragen,’ schrijft advocaat Sergei Magnitsky vanuit de cel aan zijn moeder. Tax lawyer Magnitsky van het Moskouse kantoor Firestone Duncan zit dan al een halfjaar onder erbarmelijke omstandigheden gevangen, op bevel van luitenant kolonel Artyem Kuznetsov, belastinginspecteur bij het Russische ministerie van Binnenlandse Zaken.
Een jaar eerder had Kuznetsov invallen gedaan bij Firestone Duncan en bij Hermitage Capital, een cliënt van Magnitsky, en de eigendomspapieren van een drietal bedrijven in beslag genomen. Niet veel later blijken de bedrijven op naam van een nieuwe eigenaar te zijn geregistreerd, een veroordeelde moordenaar genaamd Victor Markelov. Die voert een verlies op van 973 miljoen dollar en vraagt – en krijgt – op grond daarvan een belastingteruggave van 230 miljoen dollar, evenveel als Hermitage Capital het voorgaande jaar aan de staat heeft betaald. Als Magnitsky de fraude ontdekt stapt hij naar een nationale onderzoekscommissie waar hij getuigt over Kuznetsovs betrokkenheid bij de grootste belastingfraude ooit in Rusland gepleegd. Een maand later laat Kuznetsov hem arresteren.
‘Sergei was zo naïef te geloven dat als je gelijk hebt, en er is een wet, dat die wet je zal beschermen,’ zegt zijn tante Tatyana Rudenko in de film Justice for Sergei. Niet in Rusland. Zolang Magnitsky zijn verklaring tegen Kuznetsov niet intrekt, blijft hij gegijzeld. Hij wordt ziek, maar medische behandeling wordt hem onthouden. Magnitsky sterft na 358 dagen in voorlopige hechtenis aan een alvleesklierontsteking. In het mortuarium blijken alle botten in zijn handen gebroken. Hij was 37 jaar.
Justice for Sergei van de Nederlandse filmmakers Hans Hermans en Martin Maat documenteert de huiveringwekkende corruptie van het Russische systeem. De film werd al in het Canadese, Estse, Amerikaanse, Britse en Europese parlement vertoond, en beleeft volgende week in Den Haag haar wereldpremière tijdens het Camera Justitia programma van het Movies that Matter Festival van Amnesty International.
Openingsfilm van het programma is The Prosecutor, een portret van hoofdaanklager Luis Moreno-Ocampo van het Internationale Strafhof in Den Haag. De kritiek op het omstreden strafhof – dat vooralsnog alleen Afrikaanse leiders vervolgt – verstomde vorige week enigszins toen Moreno-Ocampo de Libische leider Khadaffi aanklaagde voor zijn optreden tegen de rebellen in het oosten van Libië. Moreno-Ocampo zal voorafgaande aan de vertoning van The Prosecutor een masterclass geven aan studenten waarin hij ingaat op de uitdagingen waarvoor het ICC zich ziet gesteld.
Ook de film Kafka in Congo toont de willekeur van een corrupt rechtssysteem. De Belgische filmmakers Marlène Rabaud en Arnaud Zajtman volgen Gorette Mawazu, een vrouw wier stukje land vijftien jaar geleden door hebberige buren werd ontstolen. Omdat ze geen geld heeft voor een advocaat voert ze zelf haar rechtszaak. Als ze wil dat de rechters de situatie ter plekke komen schouwen moet ze griffierechten betalen. ‘Hoeveel hebt u?,’ vraagt de klerk. ‘Vijftig dollar,’ zegt Mawazu. ‘Betaal maar,’ zegt de klerk. ‘Ik kan ook twintig betalen,’ zegt G. ‘Dat kan wel zijn,’ zegt de klerk. ‘Het tribunaal heeft geen eigen vervoer. U wil dat de rechters komen kijken. Daarvoor vragen wij griffiekosten.’ En nee, een kleine korting zit er niet in.
Andere films Camera Justitia
Granito (2011, Pamela Yates) over de militaire dictatuur in Guatemala. Dertig jaar geleden maakte Yates er een film over. Nu worden haar beelden gebruikt om de verantwoordelijke militairen aan te klagen.
Impunity (2010, Juan José Lozano, Hollman Morris). Een analyse van de uitzichtloze burgeroorlog in Colombia.
Telling Truths in Arusha (2010, Beate Arnestad) over de noodzaak tot verzoening in Rwanda. Vijftien jaar na de Rwandese burgeroorlog staat priester Hormisdas terecht op beschulidiging van genocide. De film volgt de Noorse rechter die in deze zaak moet oordelen. De getuigenissen lopen sterk uiteen.
In Son of Babylon (2010, Mohamed Al-Daradji) gaan een grootmoeder en haar kleinzoon op zoek naar zoon en vader in het naoorlogse Irak.
Gratis kaarten
Het Movies that Matter Festival stelt voor lezers van het Advocatenblad tien gratis kaarten beschikbaar voor de vertoning van Justice for Sergei op maandag 28 maart om 21.00 in het Theater aan het Spui. Geïnteresseerden kunnen een mail sturen naar winactieAherrie.com onder vermelding van naam en ‘actie Advocatenblad.’
Tatiana Scheltema