Eén van de mooiste gedichten die ik ken, is Rainer Maria Rilkes De zwaan. Het beschrijft hoe de zwaan – op land een lomp en onhandig beest – in het water moeiteloos een zelfbewuste koningin wordt. Op een hei-dag van een kantoor schetste ik dit beeld en een van de partners bekende dat hij de zwaan was – maar dan op het land. Zonder nog hoop het water te zullen vinden, zodat hij er op het land maar het beste van maakte.
Spijtig genoeg is dit geen uitzondering. De ‘maatschappij’ drijft mensen voort en zeker in de huidige tijd – met strategische plannen, marketingdoelstellingen en omzetvereisten – is er weinig geduld voor individuen om op zoek te gaan naar hun eigen ‘water,’ de plek waar talent en passie moeiteloos samengaan.
Vele eeuwen geleden had men in het Oosten al het inzicht wat de ‘juiste’ volgorde van de dingen is: te Zijn, te Doen en te Hebben. Anders gezegd: door goed te luisteren naar jezelf, onthul je je wezen en vanuit die essentie ga je iets doen. En als gevolg daarvan krijg je inkomsten en goederen. In het westen hebben we die volgorde omgekeerd: eerst wil men iets Hebben (mobieltje, scooter, auto, huis, tweede huis, boot); om dat te bereiken gaat men iets Doen (liefst lucratief) en daarmee denkt men dan iets te Zijn. Maar het probleem is dat deze westerse weg geen echte tevredenheid oplevert. Het levert wel een behoefte op naar ‘meer’ en dat houdt op zijn beurt de economie gaande, maar het zorgt ook voor stress, korte lontjes en een basisongenoegen.
Als consultant pleit ik niet voor het schrappen van strategische plannen, marketingplannen of financiële doelen. Maar ik denk dat dit alles niet in de weg staat aan het tegelijk ook aandacht besteden aan de kant van zingeving. In mijn rol als coach heb ik regelmatig te maken met partners die zich na hun vijftigste afvragen hoe ze de volgende tien of vijftien jaar nog moeten volhouden. De inspiratie is vaak weg, de energie om tot de top-omzetters van hun kantoor te blijven behoren, droogt op en de toekomst lijkt lang en weinig rooskleurig. Vaak blijkt dan dat met relatief kleine ingrepen het werk weer aantrekkelijk kan worden. Of dat er ook goede alternatieven zijn die ervoor zorgen dat het leven niet een last is, maar een ruimte om in te spelen.
Als je een zwaan zou zijn, hoe zit het dan met ‘het water’ in jouw leven? Is werk voor jou een sisyfusarbeid, of een bron van inspiratie en plezier? Hoe ‘gelukkig’ (op een schaal van 1 tot 100) ben je in je werk? Dit zijn vragen die ik advocaten regelmatig stel. (Te) vaak is het antwoord daarop een uiting van teleurstelling en is het ‘gelukscijfer’ relatief laag. Mijn antwoord is dan: ‘Doe er wat aan – het leven is te kort om er een compromis van te maken.’
Dolph Stuyling de Lange