Wie een boekenwinkel binnenloopt, kan het niet ontgaan: neurobiologie is hot en er zijn planken vol met boeken over het brein. Zelf vind ik één van de meest interessante het boek Onverwacht inzicht van Jill Bolte Taylor, een Amerikaanse hersenanatoom die na een hersenbloeding zelf ‘van binnenuit’ verslag doet.
Hoe zit het nu met het advocatenbrein? Als het goed is, heeft iedere bestuurder van een advocatenkantoor daar wel enig inzicht in. Zo niet, dan nu in een notendop de hoofdlijnen:
• er wordt gesproken van ‘brein’ en niet van ‘hersenen’ omdat men erachter is gekomen dat die ‘grijze massa’ in onze schedel slechts een onderdeel is van het hele systeem van de circa 100 miljard neuronen die wij mensen hebben: een deel zit in het ruggenmerg, een deel ook rond het hart;
• met andere dieren delen we het reptielenbrein en het zoogdierenbrein (ook wel limbisch systeem genoemd). Belangrijke processen als je (on)veilig voelen, emoties en driften zitten in die breindelen. Daaromheen hebben we onze neocortex: de nieuwe hersenen die de mens tot zo’n succes hebben gemaakt en waarin ons vermogen zit om rationeel te denken;
• er is een aanzienlijk verschil tussen de linker- en rechterhersenhelft: links zit het analytische en zorgelijke ego-deel, rechts het spirituele deel dat ons ziet als een integraal onderdeel van de wereld om ons heen. Zeker in het westen hebben we ons aangeleerd het linkerdeel voorrang te geven – en dat geldt voor advocaten zo mogelijk nog sterker. Toch hebben we ook de rechterkant als optie, sla het boek van Bolte Taylor er maar op na;
• neuronen worden – anders dan onze andere lichaamscellen – na de geboorte nog maar mondjesmaat aangemaakt. Niettemin is ons brein niet statisch: wat je gebruikt, creëert actieve ‘paadjes’ en vergroot de capaciteit van de betrokken neuronen. Wie dus vooral met angst of zorg bezig is, maakt dat die gevoelens gemakkelijker de kop op steken. Wie daarentegen regelmatig mediteert, activeert breindelen die juist rust en geluksgevoelens bevorderen;
• het vermogen van het zoogdierenbrein en de neocortex om met elkaar te communiceren, is beperkt. Zo kun je een verlegen persoon wel overtuigend aangeven dat er voor verlegenheid geen reden is, maar dat heeft weinig effect. Veel van de neuronen-hoofdwegen zijn al in de vroege jeugd aangelegd en men valt snel weer terug in oude emoties en patronen, soms zelfs tegen beter weten in. Logica is daarom een minder goede remedie dan het laten opdoen van nieuwe ervaringen. En dat is het voordeel van trainingen: nieuwe ervaringen leggen weer nieuwe neuronen-paden aan.
Een bestuurder van een advocatenkantoor houdt met dit alles rekening: ‘overtuigen’ heeft slechts beperkt effect, ruimte geven voor het oefenen met positief gedrag en dat belonen, is daarentegen effectief. Dus niet boos worden als afspraken niet worden nagekomen, maar een veilige omgeving creëren en mensen opnieuw uitnodigen. Zo wordt de amyg-dala (het centrum van angst en stress in de hersenen) ontzien en kan men zich concentreren op het aanleggen van ‘veilige paadjes’ in de hersenen.
Dolph Stuyling de Lange