‘Het tuchtrecht heeft gewerkt. Maar het heeft wel lang geduurd voordat iemand die fundamenteel fout zat kon worden geschrapt.’ Aldus de Utrechtse deken Huan Tan over de schrapping van Bartels. Waarom duurde het zo lang?
Op 23 mei bevestigde het Hof van Discipline dat mr. Dion Bartels van het tableau moest worden geschrapt. De Utrechtse deken Huan Tan zag de zaak-Bartels in de loop der jaren uitgroeien tot een ‘plankenbreed dossier’. Eind 2008 was Bartels de eerste advocaat die bezoek kreeg van de vliegende brigade, die advocatenkantoren doorlicht als er iets goed mis lijkt te zijn. Tan, indertijd lid van de raad van toezicht, vertelt: ‘De onderzoekers deden Bartels een reeks aanbevelingen: verhoog je verzekeringsdekking, herstructureer de financiering, wees terughoudend met kantoorgroei en persoptredens. We hebben toen in de raad van toezicht al de discussie gehad: moeten we nu niet meteen ook schorsing vragen? Er is toen uiteindelijk besloten te wachten.’
Dat het kiezen van het juiste moment voor schorsing lastig is, ondervond onlangs de Bredase deken Van Empel. Zij kreeg op 18 februari jl. nul op het rekest bij het Hof van Discipline omdat haar schorsingsverzoek onvoldoende onderbouwd was. Tan: ‘Dat is heel vervelend, want je weet niet hoe een advocaat daarop reageert. Is hij een gewaarschuwd mens? Of voelt hij zich vervolgens vrij om te doen en te laten wat hij wil?’
Dreigende sms’jes
Ondanks de aanbevelingen haalde Bartels vervolgens vele malen de pers, de civiele rechter én de tuchtrechter vanwege onjuiste en beschadigende berichtgeving over vastgoedfondsen (Homburg, Palm Invest), onbehoorlijke bedrijfsuitoefening, geschillen over declaraties, dreigende sms’jes rechtstreeks aan de wederpartij, en het lekken en misbruiken van informatie uit een echtscheidingsdossier (Bouwhuis).
Op 1 oktober 2009 diende toenmalig deken Baauw-De Bruijn een 60b-schorsingsverzoek in bij de Amsterdamse raad van discipline. Zo’n 60b-schorsing is geen tuchtrechtelijke straf, maar een maatregel als advocaten er blijk van geven tijdelijk of blijvend de praktijk niet behoorlijk te kunnen uitoefenen. Op 3 november 2009 kwam de uitspraak: Bartels werd voor onbepaalde tijd geschorst. Er kwamen nog vier tuchtrechtelijke schorsingen bovenop, voor zaken die zich grotendeels vóór de 60b-schorsing hadden afgespeeld.
Je kunt je afvragen: was het niet al lang eens een keertje tijd voor schrapping? Tan: ‘Klaarblijkelijk durfde men het nog niet aan, of vond men het niet voldoende. En zelf heb ik er ook niet om gevraagd. Je stelt weleens een maatregel voor, maar als deken ben je in het huidige systeem niet een soort officier van justitie die een eis formuleert. Als de deken puur toezichthouder wordt, zoals Docters van Leeuwen in zijn rapport voorstelt, zou je dat kunnen veranderen.’
Druppel-emmertheorie
Het was een klacht van cliënt Bouwhuis van eind 2009 die Bartels uiteindelijk fataal werd. En die zaak leek nogal dunnetjes voor een schrapping – deels ongegrond, deels al eerder behandeld (maar toen als dekenklacht). ‘We moesten het een beetje hebben van de druppel-emmertheorie. Daar is de tuchtrechter, bij mijn weten voor het eerst, in meegegaan.’
En had het nou allemaal veel sneller gekund? Tan: ‘Tussen het afronden van het onderzoek van de vliegende brigade en het 60b-schorsingsverzoek is veel tijd aan communicatie besteed; dat had je misschien anders kunnen inrichten. Uiteindelijk is tussen het niet-pluisgevoel en de feitelijke schorsing een jaar verstreken. Dat schorsingsverzoek is heel vlot behandeld en vanaf eind november 2009 was Bartels feitelijk uitgeschakeld. Voor schrapping lagen er toen nog niet voldoende feiten.’
‘Die laatste zaak, op basis waarvan is geschrapt, heeft wel lang gelopen, zo’n anderhalf jaar. Dat had met capaciteit bij de tuchtcolleges te maken, met verhinderdata, en wellicht speelde mee dat door de schorsingen de druk enigszins van de ketel was. Al met al is er een heel zorgvuldige procedure gevolgd. En er moet nu eenmaal een goede rechtsbescherming zijn voor de advocaat, zeker bij zulke zware maatregelen. Dus ja: het duurde lang, maar véél korter had niet gekund.’
Trudeke Sillevis Smitt