Hoeveel arrondissementen het exact beslaat, is nog onduidelijk. Maar andere aspecten van de nieuwe gerechtelijke kaart zijn al wel bekend, zegt Wouter van Tellingen, beleidsadviseur bij de Orde. Hij bezoekt deze weken alle arrondissementen.
‘Het levert zo veel inzichten op,’ zegt Van Tellingen enthousiast over zijn bezoeken aan de plaatselijke Ordes. Hij begeleidt de aankomende fusies in opdracht van de dekens en inventariseert de plaatselijke verschillen en overeenkomsten.
Hoe verloopt de tour?
‘Raden van Toezicht hanteren nu nog verschillende reglementen en in het kader van de fusies is het wenselijk dat zij deze harmoniseren. Stagereglementen, de vormgeving van briefpapier tot aan de wijze van archiveren – alles moet worden samengevoegd. De bezoeken aan, tot nu toe, de bureaus in Breda, Zwolle, Den Haag en Groningen leverden veel informatie op over de verschillende werkwijzen, zoals klachtafhandeling. Toezicht komt hierbij om de hoek kijken, want hoe definieer je bijvoorbeeld een klacht? De uitkomsten van mijn rondgang leg ik half december voor aan de hiervoor opgerichte dekencommissie. Deze commissie legt ze weer voor aan het complete dekenberaad. De uiteindelijke uniformiteit van het systeem hangt sterk af van dit beraad.’
Wanneer gaan de veranderingen precies spelen?
‘Op 28 november bespreekt de Tweede Kamer de gerechtelijke kaart. Ik verwacht dat het voorstel er vlot doorheen komt. De Kamer lijkt er haast mee te hebben, ze wil de vernieuwingen per 1 januari 2012 in werking laten treden. Dat is niet reëel, denk ik. Weinig arrondissementen zijn er dan klaar voor. Theoretisch zou het kunnen dat de Eerste Kamer er voor de kerst een stempel op zet, maar ik heb het vermoeden dat deze voorgenomen invoeringsdatum vooral politieke daadkracht moet tonen. Realistischer is om uit te gaan van 1 juli 2012. Dan zal de overgangsperiode starten.’
Wat houdt dat in?
‘In de drie maanden van die overgangsperiode – tot oktober 2012 -wijst Landelijke deken Jan Loorbach, op aanwijzing van lokale ordes, tijdelijke dekens aan. Verder zal het College van Afgevaardigden nieuwe leden kiezen. Het wetsvoorstel herziening gerechtelijke kaart voorziet in een kleiner College van 70 afgevaardigden en 70 plaatsvervangers. In navolging van het rapport Bestuurlijke Vernieuwing van de Commissie Huydecoper is wellicht een nog kleiner College wenselijk. Die discussie wordt nu nog gevoerd.’
Twee dekens noemen het nieuwe arrondissement Oost-Nederland een monstrum en pleiten voor één arrondissement extra. Een bottleneck?
‘De samensmelting van het grote Oost-Nederland wordt door de landelijke Orde gesteund, maar er is begrip voor het argument van de dekens in die regio dat toezicht houden lastiger wordt met grotere afstanden. Een oplossing zou kunnen liggen in een regionaal aanspreekpunt in de Raad van Toezicht.’
Wat zijn de gevolgen voor advocaten?
‘Niet zo heel veel, schat ik. Wat vervelend kan zijn, is dat advocaten straks per locatie moeten uitzoeken waar ze een dagvaarding heen moeten sturen. Dat is wat meer uitzoekwerk. Het aanpassen van de stagereglementen heeft voor stagiaires geen consequenties. Als zij eenmaal begonnen zijn, worden er geen andere eisen gesteld.’
Hoe bekijkt u als voormalig advocaat (bij Houthoff Buruma) deze fusie?
‘Het is jammer dat de kleine gebouwtjes weggaan, vind ik. Ik kan me het kleine gerechtsgebouw in Delft, waar ik wel eens zitting had, goed herinneren. Daar ging iets heel gemoedelijks van uit. Je stond met de wederpartij in dezelfde beperkte ruimte en zo’n omgeving stimuleert om te onderhandelen en er samen uit te komen. Verder vraag ik me toch wel af of een kolos met 700 man sneller werkt dan een kleine rechtbank.’