Mensenrechten zijn niet gratis. De piketrechtsbijstand als gevolg van de Salduz-jurisprudentie gaat jaarlijks 15 miljoen euro kosten. Het tekort moet binnen het toevoegingenbudget worden opgevangen. Daartoe wordt de eigen bijdrage verhoogd (bijvoorbeeld: trede 1 van 75 naar 140 euro). Dit schrijft staatssecretaris Fred Teeven van Veiligheid en Justitie in een brief van 31 oktober jl.1 Dit komt boven op de besparing uit het Regeerakkoord op het toevoegingenbudget met jaarlijks 50 miljoen euro, die in 2014 volledig moet zijn bereikt. Daarvan is 20 miljoen euro al (bijna)2 ingevuld: de vergoeding voor de advocaat gaat omlaag.
De regering stelt nu voor de rest te zoeken in onder meer substantiële verhoging van de (al verhoogde – zie hiervoor) eigen bijdrage in echtscheidingszaken (bijvoorbeeld: trede 1 van 140 euro naar 280 euro). Ook worden er extra eigen bijdragen geheven bij opvolgende advocaten en bij bewerkelijke zaken; bij kennelijk niet-ontvankelijkverklaring krijgt de advocaat een lagere vergoeding wegens ‘evident verkeerde inschatting.’ Ten slotte komt er toch, ondanks de door Orde en Raad voor Rechtsbijstand voorgestelde alternatieven, een verdere algemene verlaging met ongeveer 2,4 procent van de vergoeding.
De regering is er niet gerust op dat met dit alles het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand in de toekomst voldoende beheersbaar zal zijn; daarom wil men het stelsel geheel herzien. Daarbij wordt gedacht aan aanbesteding van zaakspakketten, waarop de advocatuur kan inschrijven. Ook een leenstelsel wordt onderzocht. In Duitsland bestaat dat al; de rechtzoekende betaalt de rechtsbijstandskosten in termijnen terug. Het plan is om de contouren van het nieuwe stelsel dit najaar in consultatie te brengen.
Noten:
1. Brief staatssecretaris V&J aan Tweede Kamer, Kamerstukken II, 2011-2012, 317 53, nr. 39.
2. Nog bij de Raad van State aanhangig concept-besluit aanpassing vergoeding en indexering rechtsbijstandsverleners, bijlage bij Kamerstukken II, 2011-2012, 317 53, nr. 37. Beoogde inwerkingtreding: 1-1-2012.