De Chinese advocate Ni Yulan won de Mensenrechtentulp 2011 voor haar strijd tegen gedwongen uitzettingen van burgers door de Chinese overheid. Uitreiking van deze Nederlandse Staatsprijs is voorlopig uitgesteld.
De strijd van de Chinese advocate Ni Yulan (51) tegen gedwongen huisuitzettingen door de Chinese overheid begon in 2001, toen ze opkwam voor de rechten van mensen wier woningen werden afgebroken in de aanloop naar de Olympische Spelen van 2008. Eerder verdedigde ze leden van de verboden organisatie Falun Gong.
In 2002 werd Ni voor het eerst gearresteerd, omdat ze filmde hoe het huis van haar buren werd platgewalst. Deze ‘obstructie van overheidszaken’ leverde haar een gevangenisstraf op van een jaar. Ook werd haar advocatenlicentie ingetrokken. Na haar arrestatie werd ze op het politiebureau dagenlang gemarteld. Haar voeten en knieschijven werden gebroken. Sindsdien zit Ni in een rolstoel.
Vlak voor de Spelen, in 2008, werd Ni’s eigen huis gesloopt. Ni protesteerde en werd opnieuw gearresteerd, en voor hetzelfde vergrijp twee jaar vastgezet. Na haar vrijlating woonde ze enige tijd met haar man in een park.
Op 7 april van dit jaar werden Ni en haar man Dong Jiqin voor de derde maal gearresteerd. Dit keer wordt ze beschuldigd van ‘fraude’ – zij gaf juridische adviezen zonder daartoe bevoegd te zijn – en ‘ruziezoeken en het uitlokken van problemen’. Daarop staat een maximumstraf van vijf jaar. Haar man wordt beschuldigd van medeplichtigheid.
De Mensenrechtentulp is een Nederlandse Staatsprijs die wordt toegekend door een vaste onafhankelijke jury, en jaarlijks uitgereikt door de Minister van Buitenlandse Zaken op 10 december, internationale mensenrechtendag. Dat is dit jaar niet gebeurd, volgens het ministerie op verzoek van Ni’s dochter en haar advocaat. Bekendmaking van de identiteit van Ni en het feit dat zij een prijs kreeg zou Ni’s rechtszaak, die op 29 december begon, kunnen schaden. Dat schreef het ministerie vorige week in antwoord op Kamervragen van D66 over de kwestie.
‘Wij hebben niet kunnen verifiëren of dat klopt,’ zei juryvoorzitter Cisca Dresselhuys daarover eerder in dagblad De Pers en de Volkskrant. Mensenrechten zijn geen prioriteit van het huidige kabinet. ‘De dochter van Ni vertelde ons een paar maanden geleden dat ze juist blij was met de erkenning voor haar moeder, en dat ze de prijs graag kwam halen als ze een uitreisvisum zou krijgen.’
Wanneer de uitreiking nu plaatsvindt is nog onbekend.
Tatiana Scheltema