Wij hebben hier twee onderzoeksrechters die, net als in Nederland, geacht worden onderzoek te doen naar mogelijk gepleegde strafbare feiten. Een van de rechters is Zwitser en de andere is Cambodjaan. Deze twee rechters praten niet meer met elkaar. Ze communiceren via persberichten, waarin ze elkaar voor rotte vis uitmaken. Wij kijken altijd uit naar het volgende persbericht. Helaas zullen er niet veel meer verschijnen, want de Zwitserse rechter heeft aangekondigd dat hij binnenkort de pijp aan maarten zal geven.
Het probleem is dat de Cambodjaanse regering, premier Hun Sen voorop, besloten heeft dat het mooi is geweest, dat twee zaken genoeg is en dat er geen behoefte meer bestaat aan nieuwe onderzoeken. De reden hiervoor is een publiek geheim. Veel leden van de huidige regering hebben een verleden in de Rode Khmer en daarom boter op het hoofd. Dieper graven in dat verleden van Cambodja zou de regering ernstig in verlegenheid kunnen brengen.
Onze Zwitser had aan dit soort gevoeligheden echter geen boodschap. En dat heeft hij geweten. In zijn laatste persbericht heeft hij uit de doeken gedaan hoe hem het leven zuur en het werk onmogelijk is gemaakt.
Op het tribunaal hebben de Cambodjaanse medewerkers werkelijk alles gedaan om het Zwitserse onderzoek te doen stranden. Griffiers, tolken, bewakers, chauffeurs, administratief medewerkers, rechters: allemaal hebben ze op creatieve wijze bijgedragen aan het frustreren van de rechtsgang. Dieptepunt was wel het verstoppen van de zegel, door de Cambodjaanse griffier. Deze zegel is nodig om processen-verbaal en dergelijke te ‘formaliseren’. Waar deze zegel is gebleven is een raadsel. Maar uit het persbericht dat de Cambodjaanse rechter in reactie heeft uitgebracht, weten we dat hij de Zwitserse rechter nog wel op zijn kantoor heeft betrapt, op zoek naar zijn zegel, links en rechts laatjes opentrekkend.
De Zwitserse onderzoeksrechter heeft zelfs een wrakingsverzoek ingediend tegen een van zijn Cambodjaanse collega’s. Een bewonderingswaardige wanhoopspoging.
Het kan niemand meer ontgaan: de Cambodjaanse regering trekt ook op het tribunaal aan de touwtjes. Dankzij onze Zwitserse doorzetter weten wij nu dat er op het tribunaal geen Cambodjaan te vinden is die de regering tegen de haren durft in te strijken. De wil van Hun Sen is hier wet. En dat is voor onze zaak slecht nieuws. Want de premier heeft zich in het openbaar in weinig vlijende bewoordingen over Nuon Chea uitgelaten. Hun Sen vindt dat barbertje moet hangen.
De Cambodjaanse rechters in onze kamer weten wat hun te doen staat.
Michiel Pestman
Zie voor het persbericht van de onderzoeksrechter: www.bohler.eu, ‘kasper-ansermet’.