Ieng Sary ligt in bed met bronchitis en de rechtbank heeft de zitting noodgedwongen moeten aanhouden.
Hoogtepunt van de afgelopen weken was niet de gezondheid van de voormalige minister van Buitenlandse Zaken, maar de getuigenis van de neef van Pol Pot. Hij had zijn oom jarenlang verzorgd en was zichtbaar nog steeds ontdaan bij de herinnering aan het overlijden van zijn grote voorbeeld.
Van groot nut was zijn verklaring verder niet. In een droom was het zorgzame neefje namelijk op de vingers getikt door Lokta Dambang Dek, de ‘Lord of the Iron Staff,’ die hem had verteld dat hij niet op vragen van de rechtbank mocht antwoorden.
Deze lord is een legendarische figuur in Cambodja, een geest die in de overlevering letterlijk en figuurlijk de klappen uitdeelt. Voor de deur van de rechtbank staat een nors beeld van deze geest, inclusief ijzeren knuppel. Getuigen moeten voor dit beeld de eed afleggen. Deze liegt er niet om: jokken stelt de ‘Lord of the Iron Staff’ niet op prijs.*
De voorzitter van de rechtbank deed de verschijning van de ‘Lord of the Iron Staff’ boos af als primitief bijgeloof, waarmee hij en passant ook de eed als betekenisloos terzijde schoof. De interventie van de voorzitter mocht echter niet baten.
De neef was duidelijk meer onder de indruk van de mythe dan de werkelijkheid, en deed er verder vooral het zwijgen toe, hoewel hij de rechtbank er nog wel fijntjes op wees dat de belangrijkste verdachten de dans weer dreigden te ontspringen. Toen ik hem vroeg wie dat dan waren, antwoordde de neef dat iedereen natuurlijk weet dat de vier elementen – aarde, wind, vuur en water – de oorsprong zijn van alle leven en dus ook van het daarbij horende kwaad.
Het werd tijd, zo legde onze neef geduldig uit, dat deze vier elementen, de werkelijke verantwoordelijken, door de rechtbank tot de orde werden geroepen.
Ik ben bang dat het er niet van zal komen.
* ‘I will answer only the truth, in accordance with what I have personally seen, heard, know, and remember. If I answer falsely on any issue, may all the guardian angels, forest guardians and powerful sacred spirits destroy me, may my material possessions be destroyed, and may I die a miserable and violent death. But, if I answer truthfully, may the sacred spirits assist me in having abundant material possessions and living in peace and happiness along with my family and relatives forever, in all my reincarnations.’
Michiel Pestman