Zachtjes huilend las ik het verkiezingsprogram van de VVD. Zoals u genoegzaam bekend is, staat de advocatuur onder druk door allerlei toezichtsmaatregelen. Van een liberale partij mag je een protagonist verwachten van een volstrekt onafhankelijke advocatuur. Of op z’n minst begrip dat het aanpakken van enkele rotte appels niet ten nadele van het hele beroepsgroep mag werken. Gedreven door de jacht op het angsthazerige electoraat realiseert de VVD zich niet langer dat de scheidslijn tussen harde preventie en repressie verrassend dun is.
Om te beginnen is de tekst van het verkiezingsprogram inconsistent. De pagina’s zijn gelardeerd met bekende mantra’s als ‘minder overheid’ en ‘tegen paternalistisch overheidstoezicht.’ De feitelijke uitwerking is tegengesteld. De VVD wil talloze nieuwe toezichthouders voor de advocatuur, woningcorporaties, financiële sector en, dit is een onalledaagse, een Europese toezichthouder die controleert of Europese wetten nutteloos zijn of niet. Wie verzint dit?
Als het aan de VVD ligt wordt verjaringstermijnen en masse verlengd. Kinderporno moet terecht ‘met wortel tak worden uitgeroeid.’ Maar evengoed moet ‘mediation’ in het strafprocesrecht vaker worden gestimuleerd. De retoriek voor ‘keiharde’ maatregelen vindt haar pendant in de zalvende – zorgwekkende – inspanningsverplichting als het gaat om de rechtspraak. De VVD ‘zet zich blijvend in’ voor een onafhankelijke, toegankelijke en efficiënte rechtspraak. Gekozen rechters worden niet uitgesloten.
De VVD schetst een sinister juridisch landschap dat wordt geregeerd door nerveuze bangigheid. De herziening ten nadele bij – ten onrechte – vrijspraak wordt ingevoerd. Dit geldt bij valse verklaringen, vals bewijs, verbeterde forensische onderzoekstechnieken en nieuw bewijs. De VVD kiest voor de lijn dat in beginsel beter een onschuldige gedetineerd kan zijn dan tien schuldigen op de straat. Ik geloof precies het omgekeerde.
De privatiseringsdrang krijgt een nieuwe impuls door de mogelijkheid voor particulier initiatief om gevangenissen te exploiteren. Noodweer en noodweerexces worden uitgebreid waarmee een inbreker de facto vogelvrij wordt verklaard. Aangevers mogen ook tijdens het proces anoniem blijven. Minimumstraffen worden generiek ingevoerd. Niet alleen voor moord, verkrachting en straatroof. Geweld tegen een overheidsambtenaar wordt altijd bestraft met een gevangenisstraf.
Het aantal Buitengewoon Opsporingsambtenaren (BOA’s), een soort ordedienst, wordt uitgebreid. Zij krijgen vergaande bevoegdheden in termen van het dragen van pepperspray, handboeien en het verbaliseren van u en mij. Bovendien worden politietaken uitbesteedt aan particuliere beveiligingsbedrijven. Alles om dat de politie dan aan het ‘échte politiewerk’ toekomt.
Ik vrees dat de middelen die de VVD inzet voor een veiliger samenleving erger zijn dan de kwaal. Een door agressieve particuliere beveiligers en/of BOA’s gedomineerd straatbeeld, gesteund door repressief rechtssysteem is vele malen erger dan een sudderend angstgevoel. Het is curieus dat een eminent advocaat als Benk Korthals zijn naam onder zo’n reactionair, oudmodisch verkiezingsprogram plaatst. Maar goed. U vraagt of de SP een alternatief is? Ik verwijs kortheidshalve naar de definitie van ‘witteboordencriminaliteit’ in het verkiezingsprogram: ‘vorm van criminaliteit gepleegd door mensen met een hoge sociale status, zoals advocaten’. Nee dus. Ik wens u wijsheid op 12 september 2012.
Harry Veenendaal