KLPD en OM trekken tijdens een bijeenkomst in Utrecht, georganiseerd na een audit van het nummerherkenningsysteem, het boetekleed aan.

‘Een stomme fout.’ Zo noemde Robert van Bosbeek van de KLPD het mankement dat onlangs aan het licht kwam in het systeem van nummerherkenning. Namens het OM sprak Nicole Zandee van een ‘buitengewoon pijnlijke’ situatie. De afspraak tussen KLPD, OM, het Ministerie van Veiligheid en Justitie en de Orde dat telefoonnummers van advocaten herkend zouden worden en vervolgens geblokkeerd van afluisteren, bleek geschonden.

Sinds de invoering van het convenant over nummerherkenning in september 2011 zouden door advocaten opgegeven nummers door de computer direct worden herkend als geheimhoudersgesprek. Bij afgetapte verdachten worden die gesprekken dus niet beluisterd of opgeslagen, maar meteen geblokkeerd, zo luidt de afspraak.
Pas tijdens een audit kwam aan het licht dat zulke gesprekken niet aan de voordeur worden geblokkeerd, maar pas achteraf worden gewist. De blokkering en vernietiging vindt pas plaats in de databank waar gesprekken worden opgeslagen. In het geval van het zogeheten real time afluisteren kan een rechercheur nog steeds het geheimhoudersgesprek horen – maar niet terugspoelen of terughalen, want zo’n gesprek wordt wel automatisch vernietigd.

Dat feit ligt gevoelig bij de in de zaal aanwezige strafrechtadvocaten. Hoe vaak zijn geheimhoudersgesprekken ondanks de afspraken tóch afgeluisterd? Van Bosbeek wijst erop dat het real time afluisteren slechts gebeurt in 0,1 procent van de duizenden telefoongesprekken die worden afgetapt – alleen in het geval van calamiteiten zoals een gijzeling of arrestatie. Daarnaast zou slechts 0,04 procent van de telefoontjes van geheimhouders zijn.
Een rechercheur die meeluistert, kan dus wel een geheimhoudersgesprek horen van een advocaat – die is aangesloten bij het systeem van nummerherkenning – maar dat gesprek wordt bij aankomst in de databank waar gesprekken worden opgeslagen, wel onmiddellijk vernietigd door de nummerherkenning. En onverlet blijft, benadrukt Zandee van het OM, dat rechercheurs sowieso zulke gesprekken niet mogen gebruiken bij opsporing.

‘Fractie van een seconde’
Waarom kwam deze fout niet eerder aan het licht? Dat is verklaarbaar, zegt Van Bosbeek: de rechercheurs moeten sowieso elk geheimhoudersgesprek – ook de gesprekken die binnenkomen met artsen, notarissen, geestelijken – noteren en voor vernietiging zorgen. Dat gebeurt dus ook nog steeds bij advocatengesprekken. Omdat nog altijd 25 procent van de nummers van advocaten niet bekend is in het systeem, onder meer door de DigiNotar-problemen, gingen rechercheurs die advocatengesprekken opvingen er vermoedelijk vanuit dat die gesprekken van deze groep afkomstig waren.

Van Bosbeek bood excuses aan en zegt dat het systeem op zich werkt, maar niet op de manier zoals in het convenant is afgesproken. Hij wijt het aan een misverstand tussen de technische mensen van de KLPD en de fabrikant van het aftapsysteem enerzijds, en de juristen anderzijds. Over twee weken moet de fout verholpen zijn, en worden telefoonnummers óók bij real time meeluisteren meteen geblokkeerd – volgens Van Bosbeek in een ‘fractie van een seconde.’

Tekst: Olga van Ditzhuijzen

Advertentie