Professional support lawyers krijgen ook in Nederland steeds meer voet aan de grond. Zijn het advocaten achter de schermen of kennisbeheerders? Kiezen alleen vrouwen voor deze functie? Twee support lawyers en één kennismanager aan het woord.
Had ze ooit de ambitie om advocaat te worden? ‘Nee’, zegt Janneke Verburg beslist. Zij is senior support lawyer bij de sectie ruimtelijk bestuursrecht en milieurecht van Pels Rijcken en Droogleever Fortuijn. Dit Haagse advocatenkantoor heeft al jaren support lawyers in dienst, op dit moment zijn het er twaalf in aantal. Elke sectie heeft er minstens één. Verburg studeerde rechten en werkte als medewerker opleiding bij het toenmalige Houthoff, bij Kluwer en als support lawyer bij een klein advocatenkantoor.
‘Ik houd van de advocatuur en van kennismanagement, maar niet van de rechtszaal’, vertelt ze. ‘Support lawyer is een vak apart je bent geen advocaat in de schaduw. Als je niet georganiseerd bent of kennisdeling boeit je niet, dan word je in dit vak niet gelukkig. Er komt hier dagelijks heel veel informatie binnen. Ruimtelijk bestuursrecht en milieurecht zijn rechtsgebieden die continu in beweging zijn. Het is mijn taak dit in goede banen te leiden. Verder houd ik het knowhow-systeem van de sectie bij en bied een helpende hand bij publicaties en lezingen. Incidenteel ondersteun ik de advocatenpraktijk, maar ik zie geen cliënten.
Kennis is de toekomst en ontzettend belangrijk voor advocatenkantoren’, meent Verburg. ‘De tarieven staan onder druk. Met de juiste kennis direct voorhanden heb je als advocaat meer expertise, minder tijd nodig voor een zaak en kun je dus goedkoper werken. Het delen van kennis is ook heel belangrijk. Voor advocaten is dat niet altijd vanzelfsprekend, maar je moet je collega’s inschakelen en van elkaar weten waar je mee bezig bent. Ik zie het als een belangrijke taak van de support lawyer een bindmiddel te zijn tussen uitvoering en kennis. Wij zorgen ervoor dat de knowhow gedeeld wordt binnen én buiten de sectie. Kennisdeling tussen de secties is een van de projecten waar wij met een aantal support lawyers aan werken. Een continue wisselstroom van kennis, dat zou ideaal zijn.’
Meer jurist
‘Professional support lawyers (psl’s) hebben minder stress, maar ook minder groeikansen in hun carrière.’ Aldus Jeanette Soeters, informatie- en kennismanager bij AKD Prinsen van Wijmen. Soeters deed in 2009 onderzoek naar support lawyers, werkzaam bij de top 25 kantoren van Nederland uit de Stand van de Advocatuur (KSU). Het grootste deel van deze kantoren beschikt over vier tot zes psl’s. Een eenduidig profiel van dit beroep ontbreekt, zo blijkt uit het onderzoek: de meeste professional support lawyers verrichten juridisch inhoudelijk werk maar houden zich ook bezig met kennismanagement. De invulling van het takenpakket van een psl is vaak afhankelijk van de sectie waarin men werkt.
Onder de support lawyers bevindt zich een groot aantal vrouwen. Psl’s werken voornamelijk parttime en hebben vaak een achtergrond in de advocatuur of zijn elders jurist geweest. Het aantal jaren werkervaring is verschillend. ‘ In Engeland bestaat deze functie al lang, en daar zijn ook zwaargewichten bij: een enkele Engelse support lawyer is partner bij een advocatenkantoor in Londen,’ vertelt Jeanette Soeters. ‘Angelsaksische landen zijn vaak een voorbeeld voor Nederland en zo is ook de functie van psl in Nederland geïntroduceerd. Ik heb de indruk dat een groeiend aantal advocatenkantoren gebruikmaakt van de diensten van een professional support lawyer. Volgens mij wordt deze groei veroorzaakt door het feit dat advocatenkantoren zich steeds meer bewust zijn van de waarde van kennismanagement. De psl lijkt de aangewezen persoon om de koppeling te maken tussen juridisch inhoudelijk werk en kennismanagement. Daarnaast zijn de kantoren op zoek naar manieren waarop men de cliënt op een goedkopere manier van dienst kan zijn: niet alle juridische werkzaamheden hoeven door een advocaat verricht te worden.’
Volgens Soeters is de groei van professional support lawyers door de financiële crisis wel enigszins afgeremd, zeker op het gebied van kennismanagement. ‘In tijden van recessie staat ook deze beroepsgroep onder druk, het is niet ondenkbaar dat support lawyers (meer) declarabele uren moeten gaan maken. En dan hebben we ook nog te maken met de hbo-jurist, ook die kan (sommige) werkzaamheden van een psl doen, uit die hoek komt concurrentie. Er bestaat geen speciale opleiding voor professional support lawyers, ik werk al jaren met ze en sommigen moet ik met hun neus op het kennismanagement drukken, daar houden ze soms niet zo van. Support lawyers voelen zich vaak meer jurist dan kennisbeheerder.’
Geen vrouwenaangelegenheid
Judith Gelink is ook support lawyer bij Pels Rijcken, verbonden aan de sectie Vastgoed Advocatuur. Zij heeft een heel andere achtergrond dan haar collega Janneke Verburg. Gelink begon haar loopbaan als griffier bij de Amsterdamse rechtbank, zij was advocaat, daarna advocaat in loondienst en bedrijfsjurist bij een groot woningbemiddelingsbureau. ‘Mijn keuze voor de functie van support lawyer was een heel bewuste’, vertelt ze. ‘Ik heb de verschillende mogelijkheden van het rechtsbedrijf grondig verkend. Voor wat betreft de advocatuur heb ik de druk van de onophoudelijke stroom zaken, het tijdschrijven en het declareren aan den lijve ondervonden. Ik vond dat gedeelte van het vak beduidend minder prettig. Als support lawyer moet ik wel tijd schrijven, maar ik ben niet verplicht declarabele uren te maken. Ik ben juridisch inhoudelijk bezig in een dynamische beroepsgroep, maar ik kan wel parttime werken en zonder zorgen om halfzes de kantoordeur achter me dicht trekken. Ik heb twee jonge kinderen en ik vind de balans tussen werk en gezin ook belangrijk. Wel wil ik de kanttekening maken dat je de functie van support lawyer niet moet zien als iets wat je “erbij” doet, het is een volwaardige functie, ideaal voor vrouwen die parttime willen werken, maar zeker niet uitsluitend een vrouwenaangelegenheid. Er werken bij Pels Rijcken ook twee mannelijke support lawyers.’
Gelink werkt, meer dan haar collega, inhoudelijk aan individuele zaken. Ook heeft ze regelmatig contact met cliënten. Als support lawyer nam ze namens Pels Rijcken deel aan verschillende projectgroepen van een gemeente, zoals voor de ontruiming van een woonwagenkamp. Haar achtergrond als advocaat kan ze in haar huidige functie goed gebruiken. ‘Wanneer advocaten bij me komen met een vraag weet ik uit ervaring naar welk soort informatie mijn sectiegenoten op zoek zijn, dat het snel moet en kort en bondig’, vertelt ze.
Bij Pels Rijcken kunnen support lawyers een loopbaantraject volgen: de mogelijkheid bestaat door te groeien naar de senior variant van deze functie. Judith Gelink is nu bijna vijf jaar support lawyer en ziet steeds meer collega’s op de juridische markt verschijnen. ‘Ik denk dat het voor advocatenkantoren steeds belangrijker wordt gebruik te maken van de diensten van een support lawyer. Tegenwoordig kun je zo snel, zoveel informatie krijgen, het is voor advocaten niet te doen om deze brij alleen te verwerken, zij hebben iemand nodig die de informatiestroom voor hen in goede banen leidt, een filter. Dat is een heel belangrijke functie van support lawyers en dat kan volgens mij alleen nog maar groeien.’
Web Working Women
Vanuit huis, ook voor mannen
Op het schoolplein zag Erwin Bouman, directeur van Legal People, veel vrouwelijke juristen rondlopen die vanwege de komst van hun kinderen een punt achter hun carrière hadden gezet. Hij vond dat zonde. ‘Veel vrouwen willen nog wel aan het arbeidsproces blijven deelnemen maar in de advocatuur is vier dagen vaak het hoogst haalbare voor parttimers, deze groep wil bijvoorbeeld graag 24 uur per week aan slag. Dat kan nu.’
Samen met een vriend bedacht Bouman een concept om deze groep vrouwen (weer) aan het arbeidsproces te laten deelnemen: Web Working Women. Zij ontwikkelden een online systeem waarmee ervaren vrouwelijke juristen (voormalig advocaten en [bedrijfs]juristen met minimaal vijf jaar werkervaring) vanuit huis juridisch advieswerk kunnen verrichten. Het aantal arbeidsuren en de werktijden zijn flexibel.
Volgens Bouman is de belangstelling voor Web Working Women groot. ‘Ik liep al tien jaar rond met dit idee. Toen de crisis uitbrak besloot ik de knoop door te hakken. Er was tijdens de recessie wel veel vraag naar juridisch werk, maar tegen lagere tarieven dan voorheen. Deze schaarste wilde ik opvullen: flexibiliteit in ruil voor scherpe tarieven. Het aanbod is groot: ik heb nu al meer dan 250 kandidaten. Het is een wereldwijd netwerk, ook veel vrouwen die met hun partner zijn meegegaan naar het buitenland melden zich aan. Alle rechtsgebieden, van arbeidsrecht tot zeerecht,maar ook fiscaal juristen en kandidaat-notarissen zijn beschikbaar via het systeem.’
Bouman heeft veel bedrijven (pensioenfondsen, banken, woningcoöperaties), maar ook veel advocatenkantoren als klant. ‘De markt is Web Working Women voorzichtig aan het testen’, aldus Erwin Bouman. Advocatenkantoren schakelen Web Working Women in om twee redenen: ze missen een specifieke juridische expertise, of – en dit zijn vaak de kleinere kantoren – ze hebben te veel werk. Individuele zaken nemen we niet aan, ik wil niet concurreren met de advocatuur.’
Bouman voorspelt een grote toekomst voor het flexibel werken. ‘Bij sommige multinationals mag je niet eens meer alle dagen naar kantoor komen, daar zijn nog alleen maar flexplekken. Bovendien is de generatie Einstein, die nu op de arbeidsmarkt komt, bijzonder geïnteresseerd in flexibele werktijden. Overigens is de naam Web Working Women niet uitsluitend bedoeld voor vrouwen: mannen kunnen zich ook aanmelden, we hebben zelfs al een paar mannen met zorgtaken in ons bestand.’
Anna Italianer, journalist