Wie mag medewerker worden?
Profiel van een blijvertje
Een analytisch talent, een eigentijdse duizendpoot of een assertieve doorpakker? Wie mag waarom na de stage voor het kantoor blijven werken?
Ze werkt nu tweeënhalf jaar als advocaat-stagiaire op de afdeling ondernemingsrecht van Dirkzwager Arnhem. Binnenkort krijgt Eva Nass (30) te horen of ze over een halfjaar een contract voor onbepaalde tijd krijgt. ‘Mijn beoordelingsgesprekken waren erg positief. Ik zou verbaasd zijn als ik niet mocht blijven. Maar ik vind het toch spannend om het straks formeel te horen. Het bepaalt hoe je toekomst er uit gaat zien.’
Kwaliteiten
Waar Nass niets in de weg lijkt te staan, zitten andere advocaat-stagiaires hem meer te knijpen. Wat moet een stagiaire nu in huis hebben om zijn of haar carrière bij hetzelfde kantoor te mogen voortzetten?
‘Een goede juridische basis is belangrijk,’ zegt advocaat Claudia van der Most (37), patroon van Nass en tevens lid van de sollicitatiecommissie van Dirkzwager. ‘Bovendien moet een advocaat-stagiaire communicatief vaardig zijn. Zowel schriftelijk als mondeling.’ Van der Most besteedt veel aandacht aan de communicatieve vaardigheden tijdens de begeleiding van haar stagiaires. ‘Ik ben kritisch. Ik lees al Eva’s stukken. Daarbij let ik op opbouw, of er niet te veel onnodig wordt uitgeweid.’ Nass heeft op haar beurt voor haar gevoel op dit front een grote ontwikkeling doorgemaakt. ‘Ik had de neiging om veel te veel woorden te gebruiken. Maar het scheiden van hoofd- en bijzaken gaat steeds sneller. Waar ik eerst twee uur met een brief bezig was, doe ik dat nu in een half uur.’
Rutger Kalsbeek (37), advocaat, patroon en partner bij NautaDutilh op de afdeling Corporate & Commercial Litigation in Rotterdam voegt oordeelsvorming toe als vaardigheid waar veel waarde aan gehecht wordt. ‘Daarmee bedoel ik dat je behalve de analyse van de feiten ook een strategie uit moet zetten en knopen moet kunnen doorhakken. Dat moet een stagiaire gedurende de eerste drie jaar steeds meer zelfstandig gaan doen.’
Creatief denken behoort ook tot het wensenlijstje van Kalsbeek. ‘Dat je verder kijkt dan het juridische probleem en op zoek gaat naar de belangen die erachter schuilgaan. Een juridisch vraagstuk staat nooit op zichzelf en haakt altijd in op andere onderdelen of aspecten van een organisatie.’
Philip Malanczuk (29) is sinds oktober advocaat-medewerker bij NautaDutilh. Het moment waarop hij te horen kreeg dat hij mocht blijven, kan hij zich nog goed herinneren. ‘Ik zat in de trein. Mijn patroon Rutger Kalsbeek belde op en vertelde het goede nieuws. Hij belde expres op een vrijdagmiddag zodat ik met een gerust gevoel het weekend in kon gaan.’ De afgelopen jaren is Malanczuk naar eigen zeggen erg gegroeid. ‘Geleidelijk aan ben ik steeds meer verantwoordelijkheden gaan nemen. Naast het juridisch inhoudelijke, ga je ook steeds meer werk naar je toe trekken. Zo ben ik nu meer betrokken bij de opleiding van advocaat-stagiaires en ik ben bezig op het gebied van acquisitie.’
Volgens Joost Jacobs (45), advocaat op het gebied van vastgoed, en patroon en partner bij het middelgrote kantoor Bosselaar&Strengers in Utrecht, is het belangrijk dat stagiaires sociaal sterk zijn en goed om leren gaan met een continu veranderend speelveld. ‘Je positie ten opzichte van de cliënt is anders dan die ten opzichte van de wederpartij, de advocaat van de wederpartij of de rechter. Gaande het proces verandert je rol ten opzichte van elke partij afzonderlijk ook nog eens.’
Bij Hertoghs advocaten-belastingkundigen, een nichekantoor in Breda waar tien advocaten werkzaam zijn op het gebied van fiscaal (straf)procesrecht, krijgen stagiaires al een contract voor onbepaalde tijd zodra ze aan de Beroepsopleiding beginnen. Voorafgaand daaraan werken ze gemiddeld een jaar als juridisch medewerker bij het kantoor. Welke eigenschappen een stagiaire moet hebben? ‘Passie voor het vak,’ zegt advocaat en patroon Anke Feenstra (31). ‘We krijgen veel juridisch medewerkers uit de fiscale advieswereld. De advocatuur is wel even iets heel anders. Hiervoor moet je interesse in het vakgebied hebben, gedreven zijn en je know-how op peil willen houden.’
Vera Ruijs (29) heeft een achtergrond als fiscalist en heeft voor haar baan bij Hertoghs advocaten-belastingkundigen bij een belastingadvieskantoor gewerkt. Momenteel is ze drie maanden als advocaat-stagiaire werkzaam. Het feit dat ze direct een contract voor onbepaalde tijd heeft gekregen toen ze met de Beroepsopleiding begon, maakt Ruijs niet minder gemotiveerd om haar werk goed te doen. ‘Je moet je hoe dan ook bewijzen tijdens de Beroepsopleiding.’
Fataal
‘Asociaal gedrag vertonen, of heel lui zijn,’ antwoordt Van der Most op de vraag wat een advocaat-stagiaire absoluut niet moet doen. ‘En als de stagiaire heel onzeker is, wordt het lastig. Assertiviteit zit een beetje in de aard van het beestje. Dat is iets wat je wel nodig hebt.’
Jacobs: ‘Een stagiaire moet niet weifelend optreden. Naar de cliënt toe moet je stelling durven nemen. Het is belangrijk dat je je eigen positie bepaalt en daar ook voor staat.’ Als een advocaat-stagiaire een fout maakt, bijvoorbeeld wanneer hij of zij een termijn laat verlopen met negatieve gevolgen voor de zaak, moet de stagiaire daarover volgens Jacobs openheid van zaken geven. ‘Als de cliënt er later achterkomt dat je iets hebt achtergehouden, is de vertrouwensrelatie weg. En dat komt dan ook niet meer goed.’
Kalsbeek: ‘Volledig op eigen houtje praktijk voeren, dat moet een stagiaire natuurlijk niet doen. We werken bij NautaDutilh in een hecht teamverband. Daarbij is het van belang om te sparren, want daar leer je het meest van.’ Hij voegt hieraan toe: ‘En je moet een zekere mate van vertrouwen uitstralen. Voor cliënten is het essentieel om te weten dat hun probleem bij jou in goede handen is. Een onzekere houding zou dat gevoel kunnen ondermijnen.’
Feenstra van Hertoghs advocaten-belastingkundigen vindt een zelfverzekerde houding bij een stagiaire iets minder noodzakelijk. ‘Omdat we met meerdere advocaten aan een zaak werken, hoeft de assertiviteit bij een beginnend advocaat er wat mij betreft niet van af te spatten. Ik denk dat je van een juridisch medewerker of een eerste- of tweedejaars stagiaire niet kunt verwachten dat hij of zij de zaak helemaal draagt. Belangrijker is het, denk ik, dat hij of zij de kans krijgt om ervaring op te bouwen en in zijn of haar rol te groeien.’
Ethiek
‘We hebben beroepsgeheim,’ zegt Kalsbeek. ‘Dat betekent dat we vertrouwelijkheid ten opzichte van de cliënt en ten opzichte van derden behouden. Maar ik zie dat bij stagiaires niet de mist in gaan.’
Van der Most vindt een integere houding bij stagiaires vanzelfsprekend. ‘Daar ga ik een beetje van uit.’ Wel schiet haar stagiaire Nass desgevraagd een voorval te binnen waarbij ze zonder toestemming in rechte een beroep deed op confraternele correspondentie. ‘Gelukkig ging de advocaat van de wederpartij hier sportief mee om. Hij legde ook correspondentie van mij over en zei er tussen neus en lippen bij dat hij daarvoor niet om toestemming hoefde te vragen. Zoiets gebeurt je één keer en daarna nooit meer.’
Feenstra benadrukt het belang van integriteit bij stagiaires. ‘We hebben te maken met bedrijfsgevoelige informatie. Denk aan grote zaken met grote belangen, mensen die graag uit de publiciteit willen blijven, bekende Nederlanders. Een paar jaar geleden stonden hier nog medewerkers van het Bureau Financieel Toezicht (BFT) op de stoep. We hebben ze netjes binnengelaten en koffie gegeven. Ze wilden dossiers inzien van cliënten die gebruik hadden gemaakt van de inkeerregeling. Wij beriepen ons op ons verschoningsrecht. Het BFT was het hier niet mee eens en achtte ons meldingsplichtig in inkeerzaken. We hielden onze rug recht. Tot en met het Hof van Discipline hebben we dit uitgevochten en uiteindelijk hebben we op 11 september 2009 gelijk gekregen. Dit soort situaties maakt ons weer extra alert op het belang van integriteit.’
Klik
Kalsbeek: ‘Binnen onze sectie, Corporate & Commercial Litigation, werken dertig advocaten. Hiervan werk je er met ongeveer twaalf nauw samen. Door de grootte van de teams is er veel dynamiek, dat is anders als je maar met z’n tweeën zou werken. Dan is de klik in het een-op-een contact essentieel, maar ook bij ons is dat belangrijk. Het gaat er daarnaast vooral om dat je goed in teamverband kunt werken en op elkaar kunt bouwen.’
Feenstra van Hertoghs advocaten-belastingkundigen: ‘Ik probeer de drempel zo laag mogelijk te houden. Je hebt dezelfde passie, je wilt allemaal dezelfde oorlog winnen. Als je een zaak gewonnen hebt, vind ik het leuk om daarna op vrijdagmiddag een biertje met elkaar te drinken.’
‘Dat je ook samen het succes kunt vieren, dat maakt het leuk,’ vult stagiaire Ruijs aan. ‘Als je helemaal geen klik met je collega’s hebt, denk ik dat het werk op een kleiner kantoor lastig wordt.’
Maar ook op het middelgrote kantoor Dirkzwager in Arnhem beïnvloedt het onderlinge persoonlijke contact de beslissing of een stagiaire na drie jaar mag blijven werken. Van der Most: ‘Het is een heel intensieve baan. Ik zie Eva vaker dan mijn eigen partner. Je moet kunnen samenwerken, een team player zijn. Als ik helemaal geen klik met mijn stagiaire zou hebben, weet ik eerlijk gezegd niet of ik me daar overheen zou kunnen zetten.’
Omzetnormen
Hoeveel uren moet een stagiaire per jaar schrijven om aan de jaarlijkse urennorm te voldoen en wat is de omzetnorm? ‘Dat aantal loopt trapsgewijs op,’ zegt Joost Jacobs van Bosselaar&Strengers. In het eerste jaar ligt de urennorm op 900 declarabele uren. In het derde jaar is dat 1200 uur. Een eerstejaars advocaat-stagiaire bij Dirkzwager moet in elk geval 850 declarabele uren schrijven. De omzetnorm willen beide kantoren niet prijsgeven. Hertoghs advocaten-belastingkundigen en NautaDutilh wensen geen mededelingen te doen over de uren- en omzeteisen. ‘Het is ons beleid geen specificaties hieromtrent vrij te geven in verband met de concurrentie- en marktgevoeligheid,’ aldus Rutger Kalsbeek van NautaDutilh.
Blijvertje?
Als je alle genoemde kenmerken en eigenschappen van een geschikte stagiaire aan de kant zet en puur kijkt naar het percentage dat mag blijven, waar kom je dan op uit? Voor Hertoghs advocaten-belastingkundigen geldt dit niet. Iedere stagiaire krijgt immers een vast contract. ‘Dit neemt niet weg dat na de stageperiode nogmaals wordt getoetst of de stagiaire zich tot een volwaardig advocaat heeft ontwikkeld’, aldus Feenstra. NautaDutilh doet over dit percentage geen uitspraken. Van der Most van Dirkzwager zegt: ‘Wij nemen stagiaires altijd aan met de intentie ze te laten doorstromen tot advocaat-medewerker. Natuurlijk lukt dit niet altijd, daar kunnen allerlei redenen voor zijn. Het is bij ons in elk geval niet zo dat meerdere stagiaires aangenomen worden van wie er uiteindelijk maar een of twee mogen blijven.’ Joost Jacobs van Bosselaar&Strengers: ‘Gemiddeld blijven twee van de drie stagiaires hier na hun stage werken.’
