Tussenstand invoering aanbevelingen Commissie-Kortmann
Vrijstellingenbeleid: de voors en tegens blijven
Het moest zwaarder, inhoudelijker en minder vrijblijvend. Het rapport van de Commis-sie-Kortmann maakte gehakt van de Beroepsopleiding en de Voortgezette Stagiaire Opleiding. Maar de discussie over het vrijstellingenbeleid is nog geen stap verder.
Veel liet de Commissie-Kortmann niet intact van de opleiding die iedere stagiaire moet volgen. Vooral de Voortgezette Stagiaire Opleiding, die aankomende advocaten de laatste twee jaar moeten volgen voor hun inschrijving in het tableau, liet volgens Kort-mann te wensen over. De procesrechtelijke vakken haalden ‘niet of nauwelijks’ een hoger niveau dan soortgelijke vakken op de universiteit. Punten konden worden behaald door louter aanwezigheid en gepiel met de BlackBerry tijdens de lessen was volgens Kortmann schering en inslag. Hij twijfelde openlijk aan de vakbekwaamheid van jonge advocaten.
Hoger plan
Zijn commissie deed een paar voorstellen. Het niveau moest omhoog. Materieelrechtelijke vakken moesten weer worden onderwezen in de Voortgezette Stagiaire Opleiding. Punten zouden weer verdiend moeten worden, met toetsen. Beroepsattitude en beroepsethiek moesten gedurende de hele driejarige opleiding kernpunten worden. En zeker zo belangrijk: er moest veel meer eenheid komen in het curriculum. Weg met hap-snap kiezen à la carte. ‘Leerlijnen’ is het nieuwe credo. De Beroepsopleiding (BO) en de daaropvolgende Voortgezette Stagiaire Opleiding (VSO) zouden verdwijnen, om plaats te maken voor één Stagiaire Opleiding.
Hoewel kritiek op het rapport niet uitbleef, onderschrijven de Orde en de belangrijke opleidingsinstituten zoals de PAO’s, OSR en CPR, de belangrijkste kritiek en aanbevelingen van de Commissie-Kortmann. Het College van Afgevaardigden gaf op 1 april jl. groen licht voor het verder uitwerken van de aanbevelingen, ondanks wat gesteggel over zaken als de verdeling van de kosten. Nu het ‘advocatenparlement’ akkoord is, kan de Algemene Raad beginnen met het realiseren van de nieuwe Beroepsopleiding.
Law Firm School
De vraag die inmiddels op de achtergrond is geraakt, is waarom de Commissie-Kortmann is opgericht. Reden was de al jarenlange felle discussie over het vrijstellingenbeleid. Wat was er aan de hand?
Uit onvrede met het niveau van de rechtenstudies richtte De Brauw Blackstone Westbroek een eigen opleiding op, De Brauwerij. Het initiatief sloeg aan en andere grote commerciële kantoren volgden in De Brauws kielzog. In 2005 sloegen de kantoren de handen ineen en richtten hun eigen opleiding op, de Law Firm School. Inmiddels zijn veertien kantoren hierbij aangesloten. De kantoren verzorgen een eigen opleiding en onderwijzen alle ‘cognitieve vakken’ (zoals materieel recht en procesrecht) in eigen huis. Hun stagiaires hoeven deze vakken niet te volgen bij de officiële opleiding van de Orde, maar de examens zijn wel hetzelfde. Deze vrijstellingen zijn binnen de Orde fel bekritiseerd. Tegenstanders ervan vrezen een (verdere) afbrokkeling van de eenheid van de advocatuur. De grote kantoren vinden dat het met dat gevaar wel meevalt en benadrukken dat de vrijstellingen noodzakelijk zijn voor het afwijkende karakter van het werk en de internationale werkomgeving van hun praktijk.
Hoewel het de aanleiding was voor de oprichting van de Commissie-Kortmann, en daarmee voor de erzwaring van het curriculum, lijkt de kwestie van de vrijstellingen nog niet helemaal opgelost. Kortmann ‘ziet geen overwegende bezwaren tegen vrijstellingen’, maar vindt dat met het verlenen ’terughoudend’ moet worden omgegaan. Het twistpunt blijft bestaan.
Voorstander van vrijstellingen
portefeuillehouder Opleidingen Raad van Toezicht Amsterdam, partner bij Van Doorne
‘De Law Firm School is een initiatief geweest van de Universiteit Utrecht. De Brauw en later ook andere kantoren zoals Loyens & Loeff en Houthoff Buruma hadden toen hun eigen opleidingen. Steeds meer kantoren volgden dat voorbeeld. Het was onzinnig om steeds opnieuw het wiel uit te vinden en daarom richtten ze gezamenlijk de Law Firm School op. Er doen nu veertien kantoren aan mee. Het werkt heel goed. Ik zie het probleem van die vrijstellingen niet zo. Die gelden alleen voor de cognitieve vakken. Daarnaast wordt een aantal extra vakken gegeven en getoetst waaraan de deelnemende kantoren andere, misschien ook wel zwaardere eisen stellen aan hun jonge advocaten. Dat heeft te maken met de praktijk die ze voeren en niet met het willen creëren van een tweedeling in A- en B-advocaten of iets dergelijks. Een stagiaire die op een strafrechtkantoor werkt, krijgt tijdens zijn stage ook een meer specifieke opleiding in het straf- en strafprocesrecht. Voor een ondergraving van de cohesie van de beroepsgroep ben ik niet zo bang. De introductie in Woudschoten en een aantal vakken, de niet-cognitieve vakken, worden gewoon in Orde-verband gevolgd. Bovendien zijn er landelijk – denk aan het Jonge Baliecongres – en plaatselijk genoeg activiteiten, zoals pleitwedstrijden, lezingen en borrels georganiseerd door de plaatselijke Jonge Balies, waar jonge advocaten elkaar tegen kunnen komen. Wij stimuleren dat ook actief. Het evenement Justitia is daar in Amsterdam een mooi voorbeeld van. De advocatuur is uiteindelijk een publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie met de daarbij horende privileges en verplichtingen. Daar hoort een Orde bij die eenheid uitstraalt. Maar die wordt niet ondergraven door de Law Firm School.’
Tegenstander van vrijstellingen
‘De vrijstellingen zijn aanvankelijk in het leven geroepen voor overstappende rechters en officieren van justitie. Dat is ook volkomen vanzelfsprekend. Maar het is almaar uitgedijd, hele blikken stagiaires krijgen nu automatisch en op grote schaal vrijstellingen van de beroepsopleiding van de Orde. Zo was het niet bedoeld. Het moet steeds weer een individuele afweging zijn. Kijk, de reden om die Law Firm School op te richten was onvrede over het niveau van de beroepsopleiding van de Orde. Maar met het rapport van de Commissie-Kortmann ligt er binnenkort een dijk van een beroepsopleiding. Dat argument gaat dus niet meer op. Toch lijkt men gewoon op de oude voet door te willen gaan. Dan neem je óf het rapport niet serieus óf het argument deugde van begin af aan niet. Wat ik heb tegen de vrijstellingen? Ik wil geen A- en B-advocaten, maar één sterke beroepsgroep. Dat kantoren on top of nog extra opleidingen aan hun advocaten willen aanbieden, prima. Maar de basisopleiding moet voor alle stagiaires hetzelfde zijn. Pleitwedstrijden hebben daar niets mee te maken. En natuurlijk zijn er borrels. Maar dat is heel iets anders dan gezamenlijk een opleiding doorlopen. Er wordt laatdunkend gedaan over die sociale cohesie, maar het gaat veel verder. Hoe advocaten tegen een arbeidsrechtelijk probleem aankijken, verschilt nogal. Het maakt uit of ze op een sociaal kantoor of op de Zuidas werken. Laat die verschillende visies maar schuren, daar word je een breder ontwikkeld advocaat van. Maar de Law Firm School is een closed shop, waar advocaten van andere kantoren geen toegang toe hebben. Zo zitten de “elitestudenten” met elkaar op een eiland. Vergeten wordt ook dat veel van die Zuidas-stagiaires uiteindelijk weer op andere kantoren terechtkomen. Het is dus dubbel in hun belang om een bredere visie op het recht te ontwikkelen. De ZoZuidas-dames [van het gelijknamige blog, red.] schreven het laatst zelf in het Financieele Dagblad: “Van mixen met idealisten word je niet alleen een betere advocaat, maar ook nog eens een leuker mens”.’
Drie vragen over Kortmann
1. Wie gaat de opleiding organiseren?
De Commissie-Kortmann stelt voor om het management van de opleiding –
de organisatie dus – uit te besteden. Opleidingsinstituten staan al klaar, maar niet iedereen binnen de Orde is vóór.
Zij vrezen herhaaldelijke prijsonder-handelingen.
2. Komt er meer eenheid in opleidingsaanbod en activiteiten van lokale Ordes?
Dat is wel een van de aanbevelingen van Kortmann. Het aanbod verschilt nu sterk per arrondissement. Mogen stagiaires uit Groningen in de nieuwe opzet bijvoorbeeld een cassatiecursus volgen in Den Haag? Naar dat soort zaken gaan de gedachten uit.
3. Wanneer gaat de nieuwe Stagiaire Opleiding van start?
Waarschijnlijk in het seizoen 2012-2013. De eerste ‘Kortmann-advocaten’ kunnen zich dus in 2015 inschrijven bij de Balie.