Als het aan de Hoge Raad voor Justitie in België ligt, wordt inmenging van parlementsleden in lopende rechtszaken strafbaar. Iets voor in Nederland?
De Hoge Raad voor Justitie in België wil dat politici die zich met lopende rechtszaken bemoeien tot twee jaar de cel in moeten kunnen gaan. Is dit ook een geschikt idee voor Nederland? Strafrechtadvocaat Victor Koppe geeft antwoord.
‘Laten we voorop stellen dat het hoogst ergerlijk is als politici zich gaan bemoeien met de rechtsgang,’ begint Koppe zijn reactie. ‘Zoals ook onlangs weer het geval was in de zaak Diessen waarbij demissionair Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Fred Teeven te ver is gegaan door het overlijden van een inbreker af te doen als “beroepsrisico.” Ik vind dat op het moment dat een zaak onder de rechter is of gaat komen, je als politicus pas op de plaats moet maken. Maar om nou gevangenisstraf op te leggen, lijkt me al te gortig. Dan moet er meer sprake zijn van een structureel patroon zoals bijvoorbeeld een Russische rechter zich laat beïnvloeden door Poetin.’
Koppe vindt het voorstel van de Belgische Hoge Raad dan ook niet realistisch. ‘Het verbaasd me wel dat ze zo’n wet in het leven willen roepen. België lijkt me toch een beschaafd land waar de trias politica, net als bij ons, de essentie van het rechtssysteem vormt. Je mag er toch van uitgaan dat politici daar respect voor hebben en inmenging slechts incidenteel voorkomt.’
Publieke opinie
Overigens is al meerdere malen gebleken dat inmenging wel degelijk invloed kan hebben op het verloop van een rechtszaak. Koppe: ‘Nu denk ik niet dat rechters snel zullen doen wat ministers zeggen, vragen of willen, maar waar ze wel gevoelig voor zijn is de publieke opinie. Opmerkingen van politici kunnen daarin een sturende rol spelen. Die druk heb ik in de zaak van Samir A. wel degelijk meegemaakt. En ik ben ervan overtuigd dat het ertoe heeft geleid dat de rechters zijn meegevaren op de golf van publieke reacties. Maar nee, dat is niet aantoonbaar; ik kan natuurlijk niet in de hoofden van de rechters kijken of horen wat ze in de raadskamer bespreken. Laat staan wat er door ze heen gaat als ze naar het journaal zitten te kijken.’
Montesquieu-verweer
Een oplossing tegen inmenging van de politiek lijkt er dan ook niet. Het is per slot van rekening ook onderdeel van de vrijheid van meningsuiting. Al is er wel Europese jurisprudentie voorhanden waarbij het Hof in Staatsburg landen op de vingers heeft getikt. ‘Als dat gebeurt, is dat omdat inmenging een schending van het recht op eerlijk proces heeft geschaad,’ licht Koppe toe. ‘Het wordt dan ook gesanctioneerd door de Europese rechters. Wij noemen dat het Montesquieu-verweer. Verder zullen er in de politiek altijd wel figuren bij zitten die hun invloed gebruiken voor het eigen belang of dat van hun netwerk. Zakkenbroeders en -zusters, zullen we maar zeggen. Dat weten we in de advocatuur ook.’
Tekst: Annemarie van der Weert