Aanbieders van cursussen Snellezen beloven gouden bergen: na zo’n cursus lees je twee, drie, vijf keer sneller dan vroeger. Dat scheelt tijd, en dus geld, ook voor de cliënt. Hebben advocaten er iets aan? Maar vooral: werkt het?
Wie googlet op ‘snellezen’ stuit al snel op een hilarische clipje waarin Johnny Carson, de legendarische Amerikaanse talkshowhost uit de jaren ’70, een wedstrijdje snellezen doet met de dertienjarige Beth. Beide lezen het eerste hoofdstuk van vijftien pagina’s uit een wetenschappelijk boek. Terwijl Beth elke vier seconden een bladzijde omslaat, zie je dat Carson al moeite heeft met de eerste. ‘John, als je bij de grafieken komt, mag je die negeren,’ zegt Beth’s begeleider. Als de tijd om is, stelt de man een paar vragen over de stof. Beth weet alle antwoorden, Carson niet één, sterker nog: het is niet eens tot hem doorgedrongen dat de auteur geen man is, maar een vrouw.
Lezen is het begrijpen van geschreven tekst (dat u het weet.) De meeste mensen lezen – net als talkshowhost Carson – door de letters van de woorden in gedachten uit te spreken, zo hebben ze dat op school geleerd. Dit fonologische proces werkt traag: de hersenen kunnen niet meer dan tussen de 100 en 250 woorden per minuut verwerken.
Veertienhonderd woorden per minuut
De snelleestechniek gaat uit van het vermogen van de hersenen om de betekenis van een woord af te leiden uit het woordbeeld. Volgens dit procedé, ook wel orthografische analyse genoemd, verwerken de hersenen zo’n 1400 woorden en betekenissen per minuut. De techniek van snellezen is ontstellend simpel: door je ogen de bewegende punt van een pen of potlood te laten volgen, dwing je je hersenen om alleen het woordbeeld op te nemen. ‘Zo train je de verwerkingssnelheid van de hersenen,’ zegt Frans Duijts van De Hoofdzaken, een bedrijf dat in company trainingen Snellezen verzorgt. ‘Vergelijk het met een tenniswedstrijd: je kijkt naar de bal, maar ondertussen neem je ook op wat daaromheen gebeurt.’
Kim Troeijen (Van Gelder Advocaten in Oisterwijk) volgde een cursus Snellezen bij Duijts. Haar leessnelheid verdubbelde binnen een dag. ‘Ik doe veel huurrecht en ondernemersrecht en niet alle stukken die ik moet lezen zijn even relevant. Dus als je snel kunt scannen scheelt dat enorm veel tijd, zowel voor mij als voor mijn cliënt,’ zegt Troeijen.
Een groot misverstand rondom snellezen is dat met snellezen je tekstbegrip daalt. Het is juist andersom, leer ik bij de online cursus snellezen van het bedrijf Spruitt: het tekstbegrip stijgt! Dat zit zo: we denken vele malen sneller dan 200 woorden per minuut, waardoor onze hersenen tijd hebben om aan allerlei andere zaken te denken. Die dwalende gedachten verklaren het slechte tekstbegrip als je ‘normaal’ leest.
Snellezen op de iPad
Trainer Angelique Greiner ontwikkelde het e-learning programma omdat ze merkte dat veel mensen na een eendaagse cursus hun leessnelheid weliswaar verdubbelden, maar die kennis daarna alweer even snel kwijtraakten. ‘Als je twee weken lang elke dag een half uurtje oefent, blijft het beter hangen.’ Bovendien kun je de cursus in je eigen tempo doen, zegt Greiner. ‘Bij groepstrainingen zit er toch ook groepsdruk op, zo van: “je bent langzamer dan je collega, of de baas kijkt mee,” althans, zo wordt het ervaren. Een online cursus doe je echt voor jezelf, niet voor je collega of de baas.’
Veel vraag is er de laatste tijd naar cursussen snellezen op de iPad, merkt René Hogenes van Tijdrevolutie, één van de eerste aanbieders van snelleescursussen in Nederland. ‘Informatie wordt steeds vaker digitaal aangeleverd. Er zijn goede methodes voor digitaal snellezen ontwikkeld – de meeste zijn gratis op internet te vinden. Wat die methodes gemeen hebben, is dat je leert fotografisch te lezen, in woordgroepjes van ongeveer vijf woorden per keer. De moeilijkheidsgraad van de tekst bepaalt de grootte van de foto’s die je in je hoofd maakt.’
Ook digitaal snellezen is makkelijk te leren. Het moeilijke zit ‘m in het loslaten van oude gewoontes, aldus Hogenes. Hij trainde onder meer rechters, advocaten en parlementaire beleidsmedewerkers. ‘Als je dertig jaar lang hebt gedacht dat je prima kon lezen, is het gek als iemand zegt: “het kan ook anders.” Maar als je blijft volharden in het verwerken van informatie op een bepaalde manier, moet je die volharding weghalen en kijken waarom iemand in dat gedrag volhardt. Welke overtuiging ligt daaronder? Soms zegt een rechter wel eens tegen me: “als ik op mijn eigen manier lees, maak ik geen fouten.” Dan gaan we kijken: is dat wel zo? Ik merk dat mensen het heel leuk vinden om toch overtuigd te worden.’
Teveel boeken verslijten
Toch zit er volgens advocaat Kim Troeijen ook een keerzijde aan het snellezen: als je het eenmaal doet, kom je er niet meer zo makkelijk vanaf. ‘Tijdens de vakantie dacht ik: misschien moet ik wat rustiger aan doen. Ik verslijt nu zoveel boeken, die ik allemaal moet meeslepen. Dat is gewoon heel zwaar.’
Leer ook snellezen
• Gebruik een pen of potlood om je ogen langs de woorden te geleiden
• Ontspan je ogen, zodat je niet inzoomt op één woord
• Stel jezelf tijdens het lezen steeds kernvragen als: wie, wat, waar, wanneer, hoe en waarom
• Vermijdt het innerlijk ‘uitspreken’ van woorden