Advocaten, rechters en aanklagers moeten de handen ineenslaan om de mensenrechten beter tot hun recht te laten komen, vindt Gabriela Knaul, Speciaal Rapporteur bij de Verenigde Naties voor de Onafhankelijkheid van rechters en advocaten.
Deze prikkelende stelling moest in het gezelschap van overwegend advocaten en rechters even bezinken. Zijn aanklagers niet vaak juist degenen die zich lenen voor het schenden van mensenrechten in opdracht van dictatoriale regimes?
Knaul was de speciale gast tijdens de themamiddag die zusterorganisaties Judges for Judges en Lawyers for Lawyers organiseerden ter gelegenheid van de Internationale Dag voor de Mensenrechten bij advocatenkantoor Kennedy van der Laan in Amsterdam. De Braziliaanse Knaul werd in 2009 benoemd tot Speciaal Rapporteur; onlangs werd haar mandaat voor nog eens drie jaar verlengd. In 2012 heeft zij ook gerapporteerd over de onafhankelijke positie van aanklagers wereldwijd.
De boodschap van Knaul was dan ook minder onberaden dan die op het eerste gezicht leek. Een belangrijke voorwaarde voor de eerbiediging van mensenrechten is een integer proces waarbij alle actoren binnen dat proces onafhankelijk opereren, meent Knaul: ‘Advocaten, rechters en aanklagers zijn de drie actoren binnen het rechtssysteem. Door gezamenlijk op te trekken, kunnen zij het systeem beschermen tegen ongewenste inmenging van buitenstaanders, bijvoorbeeld de overheid. Daarom is het belangrijk dat er tussen deze drie partijen een dialoog op gang komt en dat zij respect opbrengen voor de positie van de ander.’
Bedreiging en intimidatie van rechters en advocaten vormen de rode draad in de werkzaamheden van organisaties als J4J en L4L. Na een interview met rechter Peter Ingelse (J4J) en advocaat Alice Krispijn (L4L) over hun gezamenlijke missie naar Colombia complimenteerde Knaul het werk van L4L en J4J. ‘De impact van zo’n missie is groot en de morele steun is voor bedreigde advocaten enorm belangrijk,’ zei zij.
Knaul is voor haar werk in belangrijke mate afhankelijk van rapporten van beide organisaties en het belang ervan voor haar mandaat kan niet worden onderschat. Daarnaast krijgt ze klachten van individuele klagers. ‘Het is soms frustrerend dat ik daar niet direct op kan reageren, maar alleen de overheden waar het om gaat kan aanspreken’ aldus Knaul.