Verontrust en verontwaardigd hebben de Nederlandse Orde van Advocaten en de voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrecht Advocatuur (NVSA) gereageerd op de antwoorden die staatssecretaris Fred Teeven vorige week heeft gegeven op Kamervragen over het afluisteren van gevangenen. Volgens Teeven dient er, gelet op de huidige wet- en regelgeving, geen belangenafweging vooraf te gaan aan het opnemen van telefoongesprekken vanuit de gevangenis en kan het opnemen standaard plaatsvinden.
Uit deze reactie blijkt dat de staatssecretaris geen gehoor geeft aan de uitspraak van de beroepscommissie van de Raad voor de Strafrechttoepassing en Jeugdrecht (RSJ) van 29 oktober. In deze uitspraak oordeelt de RSJ dat er een einde moet komen aan het standaard opnemen van telefoongesprekken van gedetineerden.
‘Totale miskenning’
‘Bijzonder verontrustend,’ vindt Bart Nooitgedagt, voorzitter van de NVSA, het antwoord van de staatssecretaris. ‘Het getuigt van een totale miskenning van de staatsrechterlijke verhoudingen tussen uitvoerende en rechterlijke macht.’
Algemeen deken Jan Loorbach schrijft in zijn blog op de website van de Orde van Advocaten: ‘Kennelijk wenst de staatssecretaris zich niet bij de uitspraak neer te leggen. De NOvA begrijpt dat niet.’
Ook Jan Leliveld, portefeuillehouder strafrecht van de Algemene Raad van de Orde, spreekt in een brief aan de woordvoerders van de Vaste Commissie voor Veiligheid en Justitie, van afgelopen maandag, zijn onbegrip uit. ‘De Orde begrijpt niet hoe de staatssecretaris kan menen dat de uitspraak van de RSJ kan worden genegeerd.’
Kamerlid Jeroen Recourt, die samen met Ahmed Marcouch naar aanleiding van berichtgeving op deze website de Kamervragen heeft gesteld, liet in een eerdere reactie al weten dat het antwoord van Teeven hem verbaasde en irriteerde. ‘Zo gaan we in Nederland niet met de rechter om. De RSJ is de hoogste rechter op dit gebied. De staatssecretaris dient uitvoering te geven aan deze uitspraak.’
Kritisch advies
De Orde is naast het antwoord over het standaard opnemen ontevreden over de manier waarop de staatssecretaris de Orde noemt in de antwoorden op de Kamervragen. Teeven schrijft dat de Orde betrokken is geweest bij de regelgeving op grond waarvan het standaard opnemen van telefoongesprekken van gedetineerden volgens hem gewoon kan plaatsvinden. ‘Die betrokkenheid klopt,’ aldus Loorbach. ‘Maar niet de suggestie dat de NOvA die regelgeving zou hebben gesteund. Integendeel: we hebben daar toen een zeer kritisch advies over uitgebracht. Dat kritisch oordeel is ongewijzigd.’
Uit de uitspraak van de RSJ blijkt dat de directeur van een gevangenis dient af te wegen of opnemen van telefoongesprekken noodzakelijk is in verband met het uitvoeren van toezicht. ‘Indien de directeur, na afweging, de noodzaak hiertoe aanwezig acht, dient hij dit uitdrukkelijk, onder vermelding van redenen, aan de gedetineerden kenbaar te maken,’ aldus de uitspraak.
‘Voorziening voor gesprekken met geheimhouders’
De antwoorden die Teeven op de Kamervragen geeft, maken duidelijk dat de staatssecretaris zijn eigen invulling geeft aan de regels. Opnemen van gesprekken tussen gevangenen en anderen, kan volgens hem gewoon plaatsvinden. Een uitzondering maakt hij voor gesprekken tussen advocaten en geheimhouders. ‘In de gevallen waarin gedetineerden verzoeken een telefoongesprek dat zij voornemens zijn te voeren met een geheimhouder niet op te nemen, zal de directeur van de penitentiaire inrichting hiervoor een voorziening treffen. Dit kan bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van een ander telefoontoestel waarbij gesprekken niet worden opgenomen.’
‘De wereld op zijn kop’
Jan Leliveld, AR-lid van de Orde, reageert ook hier verontwaardigd op. ‘Dit is de wereld op zijn kop. In de eerste plaats dient DJI de uitspraak van de RSJ gewoon te respecteren. Gesprekken mogen niet standaard worden opgenomen. Met betrekking tot gesprekken die gevangenen met advocaten voeren, geldt dat in ieder geval. Het is wel duidelijk dat heel snelle actie van de staatsecretaris geboden is, want dit kan niet.’
Tekst: Sabine Droogleever Fortuyn