Staatssecretaris Fred Teeven van Veiligheid en Justitie wil nog eens 100 miljoen extra bezuinigen op de gefinancierde rechtsbijstand. Deze bezuiniging komt bovenop de eerste tranche van 50 miljoen euro in 2009 en de tweede tranche van 50 miljoen euro die nu ter bespreking in de Eerste Kamer ligt. Dat blijkt uit communicatie tussen het ministerie en de landelijke Orde van Advocaten.
Hein Vogel, voorzitter van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) – zie foto – is bezorgd. ‘Deze bezuiniging gaat onherstelbare schade toebrengen, het wordt de ondergang van de gefinancierde rechtsbijstand. Deze draconische maatregel, bovenop de eerdere miljoenenbezuinigingen, wordt niet bewerkstelligd met de kaasschaafmethode. Er zal aan de wortels van het systeem worden gezaagd.’
Vogel verwacht dat bepaalde rechtsgebieden straks niet meer onder het bereik van het stelsel zullen vallen. ‘Dan denk ik aan arbeidsrecht en huurrecht. Ik weet nog niet hoe de bezuinigingen worden ingevuld, maar ik ben bang dat veel sociaal advocaten hun praktijk misschien moeten sluiten.’
Voor mensen met de laagste inkomens zal het betekenen dat zij geen advocaat meer in de arm kunnen nemen, denkt de voorzitter van de VSAN. ‘Dan wordt er gewezen op een rechtsbijstandverzekeraar, maar zo’n verzekering kost al gauw twintig euro per maand. Dat is voor minima niet op te brengen.’ De VSAN gaat zich voorbereiden op protest. ‘We denken nog na over de vorm,’ aldus Vogel.
De wijze waarop de bezuiniging van 100 miljoen euro zal worden ingevuld en wat dit voor de sociale advocatuur gaat betekenen, is nog niet bekend. Het ministerie van Veiligheid en Justitie verschaft aanstaande donderdag meer duidelijkheid tijdens een bijeenkomst in Utrecht.
Kamervragen
Afgelopen vrijdag 1 maart reageerde Teeven op schriftelijke vragen van Kamerleden Jan de Wit (SP) en Gerard Schouw (D66) over de geplande bezuinigingen op de gefinancierde rechtsbijstand. Zij schetsen dat het hierdoor voor duizenden burgers met een laag inkomen praktisch onmogelijk wordt gemaakt hun recht te halen.
Volgens de staatsecretaris blijft de toegang tot het recht gewaarborgd voor burgers met een laag inkomen. Dat zou blijken uit een uitwerking van een deel van de maatregelen die in het Ontwerpbesluit staan.
In het ‘Ontwerpbesluit aanpassingen eigen bijdrage rechtzoekenden en vergoeding rechtsbijstandverleners’ van staatssecretaris Teeven worden zeven maatregelen opgesomd om te bezuinigen op het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand. Genoemd wordt onder andere een generieke verhoging van de eigen bijdrage, het opnieuw heffen van de eigen bijdrage in bewerkelijke zaken en een tweede tranche verlaging van de vergoeding voor rechtsbijstandverleners.
Quickscan
Op verzoek van enkele Kamerleden heeft staatsecretaris Teeven een zogeheten quickscan laten uitvoeren naar de effecten van het beroep op gesubsidieerde rechtsbijstand als gevolg van de voorgenomen bezuinigingen.
Gekeken is naar de ‘prijselasticiteit’ dat zoveel wil zeggen als dat het een weergave geeft van de relatieve verandering van de vraag naar gesubsidieerde rechtsbijstand als gevolg van de relatieve prijsverandering. Hieruit blijkt dat een verhoging van de eigen bijdrage tot een afname van 5 procent leidt. ‘Door de verhoging van de eigen bijdrage zullen voor zover dat thans te berekenen valt circa 5 procent minder toevoegingen worden afgegeven dan nu het geval is,’ staat in het zes pagina’s tellende ‘scan-rapport’.
SP-Kamerlid Jan de Wit spreekt van een ernstig effect. ‘Er is sprake van 5 procent die vanwege de verhoging van de eigen bijdrage niet gaan procederen. Dat gaat om ruim 20.000 mensen. Dat is een enorme hoeveelheid.’
Teeven komt niet tegemoet aan het verzoek van de SP en D66 om een uitgebreider onderzoek. De Wit heeft hierover een debat aangevraagd. ‘De quickscan geeft alleen de effecten van algemene maatregelen weer, terwijl je eigenlijk een stapeling van de effecten wilt onderzoeken. Dat geeft een beter beeld.’
Of en wanneer het debat gaat plaatsvinden is nog niet bekend.
Een uitgebreid informatieoverzicht over de gefinancierde rechtshulp is te vinden op de website van de Nederlandse Orde van Advocaten.
Tekst: Hedy Jak