Verdachten die zijn vrijgesproken van een ernstig geweldsmisdrijf met de dood tot gevolg, kunnen bij nieuw bewijs opnieuw worden vervolgd. Met een nipte meerderheid stemde de Eerste Kamer afgelopen dinsdag in met de Wet herziening ten nadele van minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten (VVD). Deze wet druist in tegen het principe van ‘ne bis in idem’ en het principe dat er ooit een einde moet komen aan een proces.
Een novum, een nieuw feit of een nieuwe omstandigheid, kon tot voor kort alleen worden ingebracht om een veroordeelde verdachte vrij te spreken, dus voor een herziening ten voordele. Met het aannemen van de nieuwe wet kwam daar afgelopen dinsdag een einde aan.
De vervolging na vrijspraak kan alleen op initiatief van het College van procureurs-generaal van het Openbaar Ministerie plaatshebben. Daarnaast moet het gaan om een misdrijf dat met opzet is gepleegd.
Kay Roderburg, advocaat bij Hammerstein Advocaten, zegt zich te kunnen voorstellen dat de nieuwe wet in het belang kan zijn van slachtoffers en nabestaanden. ‘Aan de andere kant tast de wet de rechtszekerheid van gewezen verdachten aan. Aan het principe dat een verdachte niet twee keer voor hetzelfde feit veroordeeld mag worden (ne bis in idem) ligt een ander principe ten grondslag. Volgens het principe van ‘litis finiri opportet’ moet er ooit een einde komen aan een proces. Beide principes worden met de nieuwe wet aangetast.’
De terminologie die wordt gebruikt voor een herziening is in de wetgeving verruimd. Waar het bij een herziening ten voordele nog ging om een nieuwe omstandigheid (van feitelijke aard), is volgens de nieuwe wet een nieuw gegeven genoeg om vrijgesproken verdachten opnieuw te vervolgen. ‘Een bevinding van een deskundige, bijvoorbeeld naar aanleiding van DNA-onderzoek, kan nu al als novum worden aangemerkt,’ aldus Roderburg.
Roderburg geeft aan dat hij de nieuwe wet zorgelijk vindt. ‘Je moet de belangen van de slachtoffers en nabestaanden tegen die van de (gewezen) verdachten afwegen. Dan ben ik toch van mening dat de rechtszekerheid van de verdachte zwaarder moet wegen. Daar moet je niet aan tornen. Ookal leidt dat soms tot onbevredigende resultaten.’
Tekst: Sabine Droogleever Fortuyn