In het boekje ‘Kikker en de Vreemdeling’ van Max Velthuijs is de vreemdeling een rat. Rat zet zijn tent op aan de rand van het bos waar Kikker, Eend, Haas en Varkentje wonen. Varkentje onderneemt onmiddellijk actie tegen Rat. Want ratten zijn dieven. ‘Hij komt hier de boel opvreten. En werken ho maar. Die vieze rat moet weg, die heeft hier niets te zoeken.’
Teeven is Varkentje. Hij roept dat illegalen overlast veroorzaken en criminelen zijn. In de Memorie van Toelichting op zijn wetsvoorstel Strafbaarstelling van illegaal verblijf van vreemdelingen is deze geharnaste taal in de volgende ambtelijke bewoordingen vastgelegd: illegaal verblijf gaat vaak gepaard met overlast en criminaliteit.
Het toekomstige artikel 108a Vreemdelingenwet omschrijft een delict dat bestaat uit een verboden toestand. Aan een verboden toestand dient een verwijtbare menselijke gedraging vooraf te gaan. Het gedrag moet wederrechtelijk zijn en aan schuld zijn te wijten. Dat zijn basisbeginselen van ons strafrecht. Momenteel is een vreemdeling strafbaar als hij een eerder gegeven inreisverbod overtreedt.
De meerderjarige vreemdeling die straks zonder toestemming in ons land wordt aangetroffen is een strafbare illegaal, ook zonder voorafgaand opgelegd verbod. De omstandigheden, de persoon, de schuldvraag spelen hierbij geen rol. De minderjarige illegaal begaat op zijn achttiende verjaardag in Nederland een strafbaar feit waarvoor hij helemaal niets hoeft te doen.
Om knorrende onderbuiken te voeden, draait de oud-officier van justitie daarmee zonder aarzeling enkele basisprincipes door de vleesmolen. Wie daar op wijst, krijgt van Teeven te horen dat er niet op illegalen zal worden gejaagd, maar dat alleen vervolgd wordt wanneer de vreemdeling op heterdaad wordt betrapt.
Hoe betrap je eigenlijk een illegaal op heterdaad? De illegale vreemdeling begaat 24/7 een strafbaar feit. Je hoeft hem dus alleen maar in de kraag te vatten. Maar een hollende kleurling op de Zeedijk mocht in 1976 van de rechter niet staande worden gehouden wegens vermoed drugsbezit. En een schichtige Chinees is nog geen illegale vreemdeling. Er moet immers een ernstig vermoeden zijn dat van een strafbaar feit sprake is. Zal Teeven dit principe ook overboord zetten?
Varkentje zegt dat illegalen vaak qat kauwende Somaliërs zijn, Nigeriaanse oplichters en Noordafrikaanse tasjesdieven. Die kun je in de stad toch zo herkennen? Zolang het maar geen toegewijde Filippijnse schoonmaakster is met onze sleutel in haar tas, geen Sander Terphuis, of een Rus die Dolmatov heet.
Deze bijdrage is geschreven door Matthijs Kaaks (zie foto), columnist bij het Advocatenblad en advocaat bij Boekx Advocaten in Amsterdam.