Een lange man van in de veertig zit in de wachtkamer van Vallenduuk Advocaten in Haarlem. Hij komt voor het gratis inloopspreekuur. Hij heeft lange tijd op internet gezocht naar informatie en jurisprudentie, maar zit nog steeds met prangende vragen over zijn echtscheidingsconvenant. ‘Het is destijds met goede bedoelingen op papier gezet, maar soms loopt het anders.’ Hij heeft met zijn ex-vrouw onenigheid over het begrip studiekosten. ‘Onduidelijk is wat er juridisch gezien onder valt. Ik kan het niet allemaal betalen.’
Naast hem zit een donkere vrouw. Ze friemelt aan haar vingers. Ze vertelt dat ze voor veertig procent is afgekeurd door het UWV. Daar is ze het helemaal niet mee eens. Ze diende al een bezwaarschrift in, maar de uitkeringsinstantie keurde dat niet goed. Nu wil ze weten wat haar mogelijkheden zijn. ‘Hoe sta ik ervoor? Heb ik een reële kans en wat zijn de kosten? Ik wil een eerlijk beeld hiervan.’
Advocaten die ervaring hebben met het houden van een inloopspreekuur zijn unaniem: de juridische vragen waar mensen mee komen zijn divers en uiteenlopend. Maar: niet overal zit werk in.
Het middelgrote kantoor Vallenduuk Advocaten in Haarlem houdt al meer dan een jaar een wekelijks gratis inloopspreekuur. Rechtzoekenden kunnen zich via een formulier op de website aanmelden. ‘Gemiddeld komen er drie rechtzoekenden per week op af,’ zegt advocaat Valerie Vallenduuk. ‘En op de vestiging in Zaandam ongeveer vijf per week.’
Vallenduuk zette in 2011 een nieuwe vestiging op in Zaandam. ‘Ik wilde toen een manier bedenken om particulieren naar ons kantoor te krijgen. Inloopspreekuren bestonden al, maar toen ik op internet zocht naar een landelijk overzicht van participerende kantoren was dat er nog niet. In mijn vrije tijd heb ik het Landelijk Netwerk Gratis Inloopspreekuur Advocaten opgezet.’ Op de website kunnen kantoren, tegen betaling, hun inloopspreekuur en contactgegevens vermelden. Sinds kort bieden kantoren ook een spreekuur aan op zaterdag.
‘Wij zijn geen kantoor dat alles aanneemt wat zich op een spreekuur aandient. Alleen als er écht iets in zit,’ benadrukt Vallenduuk. ‘Vaak blijft het bij vrijblijvend advies of een tip om een brief op te stellen. Toch wordt vijftig procent van de aanmeldingen een zaak.’ Ze heeft niet bijgehouden wat de spreekuren precies opleveren, maar schat dat het om ongeveer 50.000 euro per vestiging per jaar gaat. ‘Ik weet in elk geval dat het genoeg oplevert om het te blijven doen.’
Gertjan Bloem van Advocatenkantoor Bloem in Den Haag denkt dat zijn inloopspreekuur een ‘substantieel onderdeel’ gaat vormen van de jaaromzet van zijn kantoor. Sinds een halfjaar houdt hij één keer per week een spreekuur. Binnenkort wil hij dit gaan uitbreiden naar drie vaste dagen in de week. ‘Het loopt heel goed.’ We krijgen nu zo’n vijf aanmeldingen per week en daarvoor moeten we al uitwijken naar andere dagen.’ Bloem schat in dat het hem twee betalende zaken per week oplevert. Hoeveel dat voor zijn kantoor opbrengt? ‘Wij zijn net begonnen en dat is nu nog moeilijk in te schatten. Maar het kan uiteindelijk een belangrijk onderdeel van de omzet worden. Particulieren hebben keuze uit 17.000 advocaten, dan moet je je proberen te onderscheiden. Het woord “gratis” doet nog wonderen in Nederland.’
Bloem is selectief in wat hij aanneemt. ‘Als bij de aanmelding blijkt dat het een probleem of rechtsgebied betreft wat niet onze cup of tea is, dan verwijzen wij die persoon nog voor de intake door. Ook neem ik geen zaken over. Dat komt vaak neer op het repareren van andermans fouten. Met gefinancierde rechtsbijstand ben ik soms ook wat terughoudend. Vaak leg je daar al op toe en het is helemaal ondoenlijk er iets aan over te houden als zaken zeer arbeidsintensief blijken. Maar ik zie het spreekuur wel als het verlenen van eerstelijns juridische rechtshulp en zal altijd proberen mensen verder te helpen; met een nuttige doorverwijzing of ander passend advies.’
Ook het Friese kantoor Bomhof Van Uitert Advocaten in Drachten is te spreken over het invoeren van een gratis spreekuur. ‘Wij ontvangen sinds een jaar gemiddeld vier personen per week,’ zegt advocaat Derk Bomhof. Daarvan levert 50 procent een zaak op. Wij zijn daarin niet teleurgesteld.’
Het kantoor bediende een jaar geleden voornamelijk de zakelijke markt. Met een aangescherpt acquisitiebeleid is het kantoor zich ook op particulieren gaan richten. Een inloopspreekuur leent zich daar volgens Bomhof goed voor. Hij ziet dat veel zaken die uit de spreekuren voortvloeien op basis van toevoegingen zijn. ‘Wij hebben altijd gezegd zaken op basis van toevoegingen te blijven doen. Dat is een principiële keuze. En ja, daarmee verdienen we minder dan ons gebruikelijke uurtarief, maar zo willen we er niet naar kijken.’
In Haarlem bij Vallenduuk Advocaten komt de man met de problemen rond het echtscheidingsconvenant uit de spreekkamer. Hij zegt antwoord te hebben gekregen op zijn vraag. ‘Ik weet nu dat ik juridisch in mijn recht sta. Daar kan ik voor het moment zelf verder mee.’