Stress is geen onbekend verschijnsel op de werkvloer van de advocaat. Een burn-out ligt op de loer. Wat doen advocaten en hun kantoren om stress te voorkomen?
Volgens Petra Slingenberg en Marc Delissen, beiden partner bij het Haagse advocatenkantoor Delissen Martens, is flexibel werken een goede remedie tegen stress. Sinds januari 2013 is hun kantoor overgegaan op Het Nieuwe Werken. Petra Slingenberg: ‘Het moederschap combineren met het advocatenbestaan leverde mij behoorlijk veel stress op. Aan de ene kant heb je de zorg voor de kinderen, aan de andere kant het advocatenleven dat 24/7 doorgaat. Ik wilde niet meer tegen zelfgemaakte deadlines aanlopen door vast te zitten aan crèche-, kantoor- of filetijden, maar het mogelijk maken deze grenzen los te laten.’ Slingenberg moet nu niet meer om halfnegen op kantoor zijn: ‘Je kunt eerst rustig thuis de e-mail doen of je kinderen naar de crèche brengen.’
Marc Delissen: ‘Ik denk dat de basis van het vermijden van stress is dat je kunt werken op het moment dat het jou het best uitkomt. Thuis, op de rechtbank of op kantoor: dat maakt ons niet uit, wij beoordelen het werk op de output. Overigens zullen wij als kantoor nooit een zaak weigeren omdat we het te druk hebben, maar we hebben wel een klimaat georganiseerd waarin we een te hoge werkdruk bespreekbaar maken. Stoere praat, zoals “het moet allemaal maar kunnen, want we hebben nog de hele nacht” vinden wij iets van de jaren negentig.’
Naast het flexwerken probeert het Haagse kantoor ook op andere fronten het stressniveau laag te houden. Zo organiseert het regelmatig sociale bijeenkomsten en sportevenementen. Sport werkt stressverlagend volgens Delissen. Ook beschikt het kantoor over een silent garden – met olijfbomen – waarin geen telefoon is toegestaan. Slingenberg: ‘Ik probeer hier regelmatig te zijn, gewoon even zitten in de stilte geeft heel veel rust. Verder maak ik in mijn vrije tijd ruimte voor sport en meditatie. Voor mij is dat een moment van ontspanning. Het maakt niet zoveel uit wat je doet, als je maar beseft dat je tijdig je zinnen moet verzetten.’
Bij NautaDutilh wordt de advocatuur als topsport gezien en het kantoor wil zijn mensen equiperen om zo goed mogelijk te presteren. ‘Wij bieden alle associates en senior associates een training aan gebaseerd op het gedachtegoed van Stephen Covey,’ zegt hoofd Opleidingen Willemijn Arends. ‘Tijdens deze cursus is er ruimte voor reflectie. En dan niet alleen reflectie op je carrière, maar ook op je functioneren als mens. Advocaten doen de gedrags- en drijfverenanalyse die helpt bij de vraag of dit vak wel voldoende bij hen past.’
Een ander belangrijk thema in de cursus is keuzes maken. Arends: ‘Je kunt niet alles en je hebt zelf de controle over wat je overkomt. Bewust kiezen is een belangrijk houvast bij het omgaan met stress. Ik denk dat wij onze mensen door middel van deze trainingen hiermee goed kunnen helpen. Naast de cursussen kunnen associates een mentor kiezen die hen kan begeleiden bij hun professionele ontwikkeling.’ Daarnaast zorgt het kantoor voor coaching, bijvoorbeeld voor vrouwen die terugkomen van zwangerschapsverlof en zoeken naar de nieuwe balans in hun leven. Ook organiseert NautaDutilh sportevenementen en sociale bijeenkomsten.
Deirdre Scheenjes is junior medewerker bij Nauta Amsterdam. Als jonge, vrouwelijke advocaat bij een groot kantoor in de Randstad behoort zij tot de hoogste risicogroep op stress en burn-out (zie het het kader ‘Wie ervaren stress?’). Ook zij beschouwt advocatuur als topsport. ‘Je moet stevig in je schoenen staan, maar het is niet zo dat je hier per definitie in een stressvolle omgeving terechtkomt. Voor mij persoonlijk is regelmaat een goede manier om stress te hanteren.’
In het weekend werkt Scheenjes niet veel, maar ze is wel 24/7 beschikbaar. ‘Als een transactie of processtuk moet worden afgerond dan ben ik er. Je moet flexibel zijn. Ik heb wel geleerd te relativeren en prioriteiten te stellen. Verder probeer ik zo weinig mogelijk tijd te verliezen aan bijkomende zaken dus zorg ik ervoor dat mijn bureau opgeruimd is en mijn dossier geordend. Ik leg ‘s avonds een leuk pakje of een jurk klaar, daar voel ik me goed bij. Ook in het drukke advocatenbestaan is er genoeg ruimte voor ontspanning, maar of dat lukt bepaal je zelf. Manage energy, not time.’
‘Wie ervaren stress?’
Volgens arbeidsongeschiktheidsverzekeraar Movir stegen over 2011 de schadegevallen die leiden tot arbeidsongeschiktheid bij advocaten met 14 procent. 41 procent van de schademeldingen betrof psychische klachten. Cijfers over 2012 zijn nog niet bekend, maar de verwachting is dat psychische klachten ook in 2012 de grootste oorzaak zijn van arbeidsongeschiktheid bij advocaten.
Preventief kan sinds oktober 2012 op de website van Movir de (openbare) mentale veerkrachtscan voor advocaten worden ingevuld om klachten als overspannenheid en burn-out vroegtijdig te signaleren. Tot nu toe hebben zo’n duizend advocaten deze scan ingevuld. Bij 65 procent van de respondenten was het stressniveau normaal, 12 procent had een verhoogd stressniveau en 23 procent zelfs een hoog stressniveau. Hoe jonger de advocaat, hoe hoger het stressniveau. Ook blijken vrouwelijke advocaten en werknemers van grotere kantoren in de Randstad relatief meer stress te ervaren.
Anna Italianer