Een deel van de telefoongesprekken die gevangenen voeren, zal niet meer standaard worden opgenomen. In penitentiaire inrichtingen met het beveiligingsniveau 3 of hoger, zal nog steeds standaard opname plaatshebben. In de overige PI’s zal het opnemen niet meer standaard gebeuren. Dat schreef staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Fred Teeven in een brief van begin augustus aan de Tweede Kamer. Per wanneer de opnameapparatuur wordt uitgeschakeld, vermeldt de staatssecretaris niet.
Aanleiding voor de brief van de staatssecretaris was de uitspraak van de Raad voor de Strafrechttoepassing en Jeugdrecht (RSJ) van 29 oktober 2012. De rechter oordeelde dat telefoongesprekken van gevangenen niet standaard opgenomen mogen worden, maar dat de directie van een gevangenis een afweging dient te maken of opnemen noodzakelijk is. Tot op heden zijn telefoons in gevangenissen en huizen van bewaring aangesloten op een systeem van het bedrijf Telio en worden gesprekken, in strijd met de rechterlijke uitspraak, standaard opgenomen.
De staatssecretaris schrijft in zijn brief dat in de PI’s met het beveiligingsniveau 3 of hoger telefoongesprekken standaard opgenomen blijven worden. Dat is volgens hem noodzakelijk omdat in deze inrichtingen gedetineerden worden geplaatst die voorkomen op de lijst Gedetineerden met een vlucht-/maatschappelijk risico. In de overige gevangenissen zal in principe niet meer worden opgenomen. Maar een ‘incident’ kan aanleiding zijn gedurende een bepaalde periode weer over te gaan tot standaard opname, schrijft de staatssecretaris. Hij licht niet toe wanneer hier sprake van is.
De RSJ oordeelde in dezelfde uitspraak dat het opnemen van gesprekken tussen gevangenen en geheimhouders, zoals advocaten, verboden is. Gevangenisdirecteuren hebben tussentijdse maatregelen getroffen om deze uitspraak na te leven. Zo kunnen gedetineerden met speciale advocatentelefoons bellen. In sommige gevangenissen is een witte lijst aangelegd met telefoonnummers van advocaten. Zodra een advocaat belt met zijn cliënt, slaat de opnameapparatuur af.
Inmiddels heeft de Dienst Justitiele Inrichtenen (DJI) samen met de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) een centraal systeem voor nummerherkenning opgezet. Dat systeem is sinds 4 juli van dit jaar actief en zorgt ervoor dat zodra een gedetineerde belt met een opgegeven telefoonnummer van een advocaat, de opnameapparatuur afslaat. Advocaten kunnen hier hun telefoonnummer doorgeven aan de NOvA.
Tekst: Sabine Droogleever Fortuyn