‘Ik zie geen redenen om mij tegen mijn zin vast te zetten,’ zei de Kazachstaanse advocate Zinaida Mukhortova tijdens de zitting op 19 augustus tegen de rechters. ‘Ik ben niet agressief en vorm geen gevaar voor de maatschappij.’
Tien dagen eerder was Mukhortova door vier politieagenten en medisch personeel in haar eigen huis overmeesterd en afgevoerd naar een psychiatrische inrichting. Op welke gronden is onduidelijk. Een rechterlijke machtiging ontbrak volgens Mukhortova’s advocaat Amangeldy Shormanbaev. De eerste week van haar gedwongen opsluiting kreeg Shormanbaev zijn cliënte niet te spreken. Volgens de advocaat mankeert er niks aan Mukhortova’s verstandelijke vermogens, maar wordt ze gestraft voor het aan de kaak stellen van corruptie. Mukhortova kan nog tegen het vonnis in beroep.
Het is niet de eerste keer dat Mukhortova gedwongen verblijft in een psychiatrische kliniek. De problemen begonnen in 2009, toen zij als advocaat optrad voor vijf bewoners die in het Kazachstaanse stadje Balkhash uit huis dreigden te worden gezet. Mukhortova vocht de uitzetting aan en diende een klacht in bij president Noersoeltan Nazarbajev van Kazachstan over de bemoeienis van diens partijgenoot, vooraanstaand parlementslid Erlan Nigmatullin, met de uithuiszetting van haar cliënten.
In reactie daarop werd een strafrechtelijk onderzoek naar Mukhortova zelf ingesteld wegens het ‘indienen van een valse aanklacht’. Op 12 februari 2010 werd zij tijdens een zitting gearresteerd en overgebracht naar het huis van bewaring. In juli van dat jaar werd zij onderworpen aan een psychiatrisch onderzoek. De uitkomst: zij zouden lijden aan een ‘chronische waanstoornis’, een niet-bestaande aandoening. Een maand later verklaarde de Rechtbank Balkhash haar weliswaar schuldig aan het indienen van een valse aanklacht, maar gezien haar psychische gesteldheid kon haar dat niet worden aangerekend. Ze mocht niet meer optreden als advocaat.
In januari 2011 werd zij overgebracht naar een regionaal psychiatrisch ziekenhuis waar ze gedwongen werd medicijnen in te nemen en regelmatig werd vastgebonden aan haar bed. Pas op 22 september 2011 werd ze vrijgelaten, op voorwaarde dat ze geen klacht zou indienen tegen de kliniek.
Gedwongen opname van criticasters van het Kazachstaanse regime komt de laatste jaren steeds vaker voor, zegt mensenrechtenactivist Andrej Tsukanov, die zelf ook meerdere malen in een kliniek belandde. ‘Zo probeert men sociaal-activisten die hun eigen mening uitdragen de mond te snoeren. En het Openbaar Ministerie, dat de rechten van de burgers zou moeten beschermen, vergoelijkt deze vorm van wetteloosheid en werkt eraan mee.’
Met dank aan
Yerden Karsybekov.