In de titel van het artikel van Ralph Beaujean (Advocatenblad nummer 9) lees ik ‘Vertrouwen op woorden’, maar in de inleiding ‘gedragingen van tolken en vertalers’. Wanneer het gedrag van een tolk ter zitting ongewenst is, kan de rechter naar mijn mening ingrijpen. Wanneer het om de juistheid van vertaalde woorden gaat, is dat voor de procesdeelnemers echter niet vast te stellen, tenzij men de vreemde taal beheerst. Het is dan ook merkwaardig dat de klachtenregeling bij het Bureau Wbtv gebaseerd is op de veronderstelling dat advocaten dat wel kunnen en dat het tot hun taak behoort tolken en vertalers te controleren. Terwijl het belang van een correcte weergave in de andere taal in strafzaken geen betoog behoeft, is het dus de vraag hoe vaak onjuiste vertalingen worden opgemerkt en of bij twijfel de moeite wordt genomen om een tijdrovende klachten-procedure op te starten.
Voor een betere waarborging van de kwaliteit van tolk- en vertaaldiensten is een nieuwe wet (Wbtv, Stb. 2007, 375 i.w.t. 1-1-2009) in het leven geroepen die voorziet in een nationaal register. Voor alle talen waarvoor een opleiding bestaat, diende een diploma te worden overgelegd. Vertaal- en/of tolkvaardigheid van kandidaten diende te zijn getoetst. Het Besluit van inschrijving van 26 juni 2013 (Stcrt. 17544) voorziet nu echter in inschrijving zonder toetsing van die kernvaardigheden. Voldoende is slechts deelname aan een bijvak (zoals notatietechnieken of tekstanalyse). Overigens werd al sinds begin 2009 geklaagd over de concurrentie van grote aantallen personen die ongediplomeerd zijn ingeschreven. De tolkenorganisaties en de Europese organisatie voor gerechtstolken en juridisch vertalers EULITA verzochten vergeefs om opschoning van het Rbtv bij de Tweede Kamercommissie van Veiligheid en Justitie. Sinds de opleidingsgegevens in 2012 zijn geschrapt kunnen afnemers niet meer zien of een diploma is behaald. Een vakopleiding bij een universiteit, zoals in andere Europese landen, zou een allesomvattende opleiding voor alle talen kunnen herbergen.
Om de in strafzaken vereiste hoge kwaliteit van tolk- en vertaaldiensten te waarborgen, zijn steekproefsgewijs uitgevoerde kwaliteitscontroles geen overbodige luxe.
Mieke de Leeuw
Strafrechtjurist, gerechtstolk en juridisch vertaler Italiaans