In zes arrondissementen zijn op 13 november proefprojecten begonnen met mediation in strafzaken. De pilots lopen door tot de zomer van 2014. ‘Als deze proefprojecten net zo succesvol uitpakken als de pilot in Amsterdam dan verwacht ik dat mediation naast strafrecht landelijk wordt uitgerold,” zegt de Amsterdamse rechter en voortrekker van mediation in strafzaken Anne Martien van der Does (op foto).
In Noord-Holland, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Oost-Brabant zijn de proeven ingebed in de ZSM-structuur. In Zeeland-West-Brabant is het project gericht op de jeugd, wat in Amsterdam – naast de ZSM-benadering – ook het geval is.
Aan de ZSM-tafel onderzoekt de officier van justitie of een zaak geschikt is voor mediation. Daarbij moet het gaan om een verdachte die de daad bekent en daarvoor verantwoordelijkheid neemt. ‘De dader hoeft niet de strafrechtelijke kwalificatie te bekennen,’ zegt Anne Martien van der Does. Advocaten kunnen namens hun cliënt mediation voorstellen.
Wanneer zowel de dader als het slachtoffer instemt met mediation zoekt het mediationbureau van de rechtbank een gecertificeerde rechtbankmediator, die wordt geleverd door het Nederlands Mediation Instituut of Slachtoffer in Beeld. Wanneer de mediation uitmondt in een vaststellingsovereenkomst, kan de officier volstaan met een voorwaardelijk sepot of de rechter met een voorwaardelijke straf. Daarbij is de voorwaarde dat de dader zich aan de gemaakte afspraak houdt. Tijdens de mediation loopt de strafrechtelijke procedure door.
In Maastricht schakelt het Openbaar Ministerie sinds 1999 eigen mensen in om te bemiddelen. Omdat het om OM-bemiddelaars gaat, is dit geen mediation. Zeven van de tien bemiddelingspogingen monden hier uit in een vaststellingsovereenkomst.
Door Lex van Almelo