Waar moeten advocaten op letten bij grote financiële transacties? Wat is de rol van de Financial Intelligence Unit? En hoe voorkomen advocaten dat ze zich – al dan niet bewust – schuldig maken aan witwassen? Op die en andere zaken werd ingegaan tijdens de Relatiedag FIU-Nederland/ Advocaten die dinsdag 19 november plaatshad in Nieuwegein.
De aanpak van witwassen staat hoog op de internationale agenda. Vorige maand presenteerde het Europees Parlement een actieplan om deze vorm van criminaliteit extra aandacht te geven, in januari komt de vierde EU-Richtlijn Witwassen eraan en door het regeerakkoord is extra geld beschikbaar gekomen voor de FIOD. ‘Je kan dus gerust zeggen dat het een actueel onderwerp is,’ aldus strafrechtadvocaat Rob van der Hoeven van NautaDutilh, die inging op de rol die advocaten – al dan niet bewust – in dit proces spelen.
Red flags
Dat deed hij aan de hand van het rapport Moneylaundering and terroristfinancing vulnerabilities of the legal professional (PDF), dat de Financial Action Task Force deze zomer presenteerde. Hierin wordt een aantal ‘red flags’ benoemd, oftewel ‘signalen om criminelen buiten de deur te houden,’ aldus Van der Hoeven. ‘En het is goed om daarvan op de hoogte te zijn. Zie je namelijk meerdere van zulke red flags, dan moet je nader onderzoek doen.’ Als voorbeelden noemde Van der Hoeven ‘een zwijgzame cliënt die talmt met het geven van informatie, het zonder goede reden gebruikmaken van een tussenpersoon en een verzoek om afwijkende betalingswijzen.’
Voor de goede orde: deze signalen betekenen niet dat er sprake is van witwassen, aldus Sonja Corstanje, senior specialist analyse bij de FIU. ‘Het is een vermoeden. Het gaat om uw oordeel: u kent de cliënt en het werkveld. Maar u hoeft geen politiepet op te zetten.’ Wat advocaten in zo`n geval op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering (Wwft) wel moeten doen, is de verdachte transactie melden bij de FIU. Die onderzoeken de melding en mogen als enige de transactie verdacht verklaren.
Kenniscentrum Wwft
Dat de advocatuur de aanpak van witwassen zelf al serieus neemt, blijkt volgens de Haagse deken Bas Martens uit het begin dit jaar opgerichte Kenniscentrum Wwft. ‘Tot nu toe zijn er 87 vragen binnengekomen. Deze gaan voornamelijk over de derdengeldrekening, buitenlandse cliënten en de toepasselijkheid van wet- en regelgeving. En advocaten blijken ontvankelijk voor de adviezen die hieruit voorkomen.’ Ook heeft volgens hem inmiddels ‘iedere advocaat van de Wwft gehoord’ en besteden zowel de dekens als de Orde veel aandacht aan het onderwerp door middel van cursussen en een handleiding. En dat is hard nodig, want ‘de Wwft is niet de meest toegankelijke wet en advocaten willen het graag goed doen.’
Vandaag lekker witwassen
Dat het soms toch misgaat, is niet altijd een bewuste keuze, aldus landelijk OvJ Anita van Dis-Setz, belast met de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering. ‘Niemand stapt `s ochtends op de fiets of in de auto en denkt: vandaag ga ik eens lekker witwassen. Het is eerder een geleidende schaal: een cliënt verandert of hij wordt doorverwezen door een andere zakelijke dienstverlener. En daar waar advocaten alerter hadden moeten zijn, worden ze meegezogen.’ Verwijzend naar de Amerikaanse politieserie Hill Street Blues had Van Dis-Setz een tip om dat te voorkomen. ‘Be careful out there.’
Tekst: Mark Maathuis