Dat hebben we mooi gefikst, constateerde ik tevreden toen maandagmiddag 20 januari het ministerie van Veiligheid en Justitie het persbericht bekendmaakte over het nieuwe toezichtvoorstel. Maakbaarheid is in Haagse kringen al lang passé, participeren is het nieuwe adagium. Toch heeft de Orde haar eigen toezichtmodel gemaakt – met behulp van Docters van Leeuwen – en dit weten te realiseren – met behulp van de lokale dekens en Hoekstra als strenge doch rechtvaardige bovenmeester. Een tijdelijke opleving van maakbaarheid of participatie pur sang?
Onder druk van het weerstaan van overheidsmacht en politieke controle heeft de advocatuur binnen het maatschappelijke domein zelf de verantwoordelijkheid genomen voor de eigen toezichtomgeving. Die verantwoordelijkheid dragen wij straks uit met een nieuwe Advocatenwet als fundament. Maar ook in een ander opzicht was er sprake van participatie.
De aantasting van rechtsstatelijke principes smeedde een eenheid in de verscheidenheid die de balie kenmerkt: Zuidaskantoren, solitaire praktijken, samenwerkingsverbanden; van bestuurs- tot strafrecht: het verzet tegen het eerdere voorstel van het kabinet kwam uit alle hoeken van de balie. Dat daarbij steun kwam vanuit de Raad voor de rechtspraak, de CCBE en de Hoge Raad was natuurlijk een extra stimulans om het verzet niet op te geven.
Ik heb in het eerste halfjaar van mijn dekenaat ervaren dat de advocatuur bij rechtsstatelijke thema’s een maatschappelijke meerwaarde heeft. In onze wetgevingsadvisering zullen we daar ook nadrukkelijker aandacht aan gaan besteden.
Tegelijkertijd zullen we de eigen verantwoordelijkheid moeten blijven waarmaken. De afgrond van overheidsinvloed waar we tot voor kort voor stonden, kunnen we beter niet vergeten.
Walter Hendriksen