In het vorige nummer nodigde ik u uit om uw advocatuurlijke ervaringen met mediation in te sturen. Ik ontving reacties uit verschillende hoeken en rechtsgebieden. Een samenvatting.1
Het feit dat bij een oplossing in mediation ook niet-juridische onderwerpen meegenomen kunnen worden, wordt door verschillende advocaten als een meerwaarde ervaren. Zo kan een oplossing worden bereikt in het belang van alle betrokken partijen. Dit geldt zeker ook in het bestuursrecht, waarin de bestuursrechter gevangen zit in het keurslijf van de Algemene wet bestuursrecht, stelt een advocaat die veel bestuursrechtelijke zaken behandelt.
Meerdere inzenders noemden ook dat mediation behulpzaam kan zijn bij het doorbreken van een patstelling. Vastgelopen zaken, waarin partijen (en hun advocaten) zich hebben ingegraven in hun standpunten kunnen in een mediation vlot getrokken worden. Het feit dat partijen weer met elkaar aan tafel zitten, onder begeleiding van een onafhankelijke derde en op een neutrale locatie, is vaak een goede stap om weer in gesprek te raken en de verhoudingen te normaliseren. In het verlengde hiervan zei een advocaat dat onderliggende frustraties en emoties op een door de mediator gecontroleerde wijze geuit kunnen worden. Partijen kunnen elkaar ‘de waarheid’ zeggen zonder dat het uit de hand loopt. Op die manier wordt de grond rijp gemaakt voor zakelijke onderhandelingen die vaak tot succes leiden, zo stelt de advocaat.
Deze advocaat signaleerde ook dat de mediator vaak helpt om te komen tot creatieve oplossingen waar cliënten en hun advocaten nog niet aan hadden gedacht. Op die manier kunnen ook in zaken die in eerste instantie niet oplosbaar lijken, stappen worden gezet.
Doordrukken
Een goede mediator, die de branche van partijen en de rol van de advocaat kent en die overwicht heeft, vindt u belangrijk. Niet door zaken door te drukken, maar wel door te bewaken dat elke partij zijn verhaal goed naar voren kan brengen, initiatief neemt en partijen in de mediation echt stappen laat zetten. Op die manier kunnen in relatief korte termijn de contouren van een regeling rond zijn; in één tot twee bijeenkomsten, is de ervaring van deze advocaat.
Als de cliënt het onderste uit de kan wil heeft mediation weinig zin, wordt er geconstateerd. Mediation werkt alleen als beide partijen daartoe bereid zijn. Wil één van, of beide, partijen alleen de eigen belangen dienen dan slaagt een mediation doorgaans niet.
Hetzelfde geldt voor de situatie waarin de cliënt zijn juridisch gelijk wil halen. In dat geval verdient een juridische procedure de voorkeur. Een goede mediator loopt in dat geval, liefst in afzonderlijke gesprekken, de opties en mogelijke consequenties met de partijen en hun advocaten door.
Wat ook niet werkt, zo is de ervaring van een inzender, is een mediator die partijen te veel ruimte laat en de mediation te lang laat voortduren zonder aanwijsbaar resultaat.
Als nadeel van mediation wordt verder genoemd de kwetsbaarheid van de afspraken over geheimhouding. Hoewel deze afspraken contractueel worden vastgelegd en een dergelijke afspraak, mits goed verwoord, ook de kracht heeft van een bewijsovereenkomst, kan het gebeuren dat de advocaat van de andere partij in een procedure volgend op een niet-geslaagde mediation uit de school klapt. Ook als de rechter daar niets mee doet, is het kwaad al geschied, stelt een inzender.
Ik ontving een betoog over mediation in strafzaken. De betreffende strafrechtadvocaat heeft ervaren dat mediation zowel de dader als het slachtoffer veel kunnen opleveren: begrip, vergeving, weten hoe iets gegaan is, het kunnen afsluiten, en eventueel schadevergoeding. Denk aan situaties waarin de verdachte veel spijt heeft en/of verdachte en slachtoffer elkaar kennen. In deze gevallen is er veel voor te zeggen om met elkaar in gesprek te gaan om te bezien of herstel mogelijk is. Niet alleen voor het slachtoffer, maar ook voor de verdachte. In veel zaken zijn die rollen inwisselbaar, stelt de betreffende advocaat.
Tot slot een verfrissende quote van een van de inzenders: ‘Een geslaagde mediation is de juridische massagesalon, waar je na afloop verkwikt en geschikt de deur uit stapt.’ Daar heb ik weinig aan toe te voegen.
Voetnoot
1 Met dank aan Jan Harmen Baljet (advocaat bij Abeln Advocaten te Amsterdam), Eva Knipschild (advocaat en NMI Registermediator bij Kennedy Van der Laan te Amsterdam), Simon van IJsendoorn (advocaat bij Kennedy Van der Laan te Amsterdam), Klaartje Freeke (advocaat bij De Roos & Pen te Amsterdam en mediator) en een enkele anonieme inzender.