Het Europese netwerk van Raden voor de rechtspraak (ENCJ) presenteert een reeks indicatoren die laten zien hoe de rechterlijke onafhankelijkheid, verantwoording en transparantie er per land voor staan. Hiermee kan een rechtsstaat gevaren signaleren.Bijlage:
Nederland komt er, aan de hand van de indicatoren (zie onderstaande bijlage), in grote lijnen goed uit. Rechters moeten hier hun werk volledig onafhankelijk kunnen doen. Daarbij zijn ze verplicht uitspraken helder aan de samenleving voor te leggen en als organisatie inzage te geven in het beleid en de financiën. Toch zijn er onderdelen waarop de Rechtspraak zich als organisatie kan verbeteren, zo geven de indicatoren aan. Dan gaat het over een duidelijke verantwoording; de verdeling van rechtszaken en het verplicht vermelden van nevenfuncties door rechters.
De mening van rechters zelf is ook van belang voor de mate van onafhankelijkheid van de rechtspraak, stelt het ENCJ. Volgens het netwerk is het voor rechters onvoldoende om formeel onafhankelijk te zijn. Het gaat ook om het vertrouwen dat zij ervaren vanuit de samenleving. Om dat te meten houdt het ENCJ volgend jaar onder rechters in de deelnemende landen enquêtes over hoe zij zelf hun onafhankelijkheid beoordelen.
Iedere twee jaar moeten de aangesloten Raden voor de rechtspraak meten wat de stand van de onafhankelijkheid en verantwoording van de rechtspraak is. Een expertgroep begeleidt deze metingen. Behalve dat het ENCJ problemen aanwijst, doet het ook aanbevelingen. Meer camera’s in de rechtszaal, is er een van. Dat vanuit het idee dat dit leidt tot meer begrip en vertrouwen in de samenleving.
Sabine Droogleever Fortuyn