‘We leven niet als mensen, we leven niet eens als honden. We leven alsof we niet tot deze wereld behoren’, zegt Fuad Adan, een uitgeprocedeerde vluchteling in de documentaire ‘Outlawed’. Met deze documentaire willen de makers de situatie waarin uitgeprocedeerde, niet-uitzetbare vluchtelingen zich in Nederland bevinden, zichtbaarder maken.
Het gaat volgens de documentairemakers om een groep van naar schatting meer dan 10.000 uitgeprocedeerde, niet-uitzetbare vluchtelingen. Ze worden niet erkend als inwoners van Nederland en hebben hierdoor niet dezelfde rechten als Nederlandse burgers. De volwassen vluchtelingen hebben geen recht op onderdak, voedsel en kleding. ‘Ze zwerven rond en kraken zo nu en dan een pand waar ze na een paar maanden weer uit moeten’, zegt Nelleke de Vries, een van de documentairemakers.
Samen met zes medestudenten maakte ze de documentaire in het kader van Humanities College, het honoursprogramma van de faculteit Geesteswetenschappen aan de Universiteit Utrecht. In de documentaire, waarvan de première dit voorjaar was, komen vluchtelingen van de Amsterdamse actiegroep Wij Zijn Hier aan het woord. Daarnaast belichten verschillende deskundigen aspecten van de situatie van uitgeprocedeerde niet-uitzetbare vluchtelingen in Nederland.
‘Dat dit soort problemen bestaan, geeft aan dat het uitzettingsbeleid niet goed functioneert’, zegt Stans Goudsmit, collegelid van het College voor de Rechten van de Mens. ‘Als mensen uitgeprocedeerd zijn en daarna binnen vier weken het land moeten verlaten, zouden dit soort situaties niet ontstaan. Deels ligt het aan het beleid, deels aan de mensen zelf die niet uitgezet willen worden. Maar het zou goed zijn als Nederland meer investeert in het uitzettingsbeleid. Daarmee voorkom je dit soort schrijnende situaties.’
Annemarie Busser, woordvoerder van Amnesty International pleit ervoor dat een asielzoeker die in Nederland binnenkomt, iemand krijgt die hem of haar begeleidt, een soort maatschappelijk werker die wordt betaald door de overheid. Ook als een vluchteling is uitgeprocedeerd, kan zo’n vertrouwenspersoon meedenken over een volgende stap. In Zweden bestaan deze caseworkers al. Dat uitgeprocedeerde asielzoekers in Zweden in het asielzoekerscentrum mogen blijven wonen totdat de uitzetting geregeld is, ziet Annemarie Busser ook als een groot voorbeeld voor Nederland.
Volgens vreemdelingenadvocaat Pieter Bogaers is het ‘ongehoord moeilijk’ zowel voor de asielaanvrager, maar ook voor zijn of haar advocaat om een asielaanvraag succesvol af te ronden. Vluchtelingen moeten hun eigen identiteit bewijzen, hun nationaliteit kunnen aantonen en hun reisroute kunnen weergeven. Alleen daarmee al valt het overgrote deel van de vluchtelingen die in Nederland aankomen buiten de boot, volgens Bogaers. Daarnaast maken de tijdspanne waarbinnen ze een zaak moeten verdedigen en het gebrek aan beloning het volgens de vreemdelingenadvocaat, advocaten erg moeilijk.
Bekijk hier de complete documentaire.
Sabine Droogleever Fortuyn