Mr. X zal deels verdwijnen. Trudeke Sillevis Smitt, die voor het Advocatenblad de online rubriek Tuchtrecht verzorgt, zal hem missen.
Ruim vijf jaar nu schrijf ik over de slechte kanten van mr. X – de anonieme advocaat die wekelijks figureert in de tuchtrechtrubriek op Advocatenblad.nl. Dat is een waar genoegen. Slechtheid inspireert! Maar het is de hoogste tijd om ook eens iets over zijn goede kanten te zeggen. Een prettige kant van mr. X is: hij is altijd beschikbaar. Vierentwintig uur per dag kun je hem bereiken, op tuchtrecht.nl. Hoe weinig hij in werkelijkheid misschien ook doet voor zijn cliënten, als mr. X zit hij altijd klaar om zijn verhalen met ons te delen. En er zitten heel goede verhalen tussen. Een andere leuke kant van mr. X is zijn naam. Mr. X, dat kan iedereen zijn – dus waarom niet de lezer zelf? Ik kan mij gemakkelijker verplaatsen in de zonden van die anonieme mr. X dan in die van – pak ’m beet – mr. Bram Moszkowicz. Goede literatuur laat de lezer ruimte om zijn eigen voorstelling te maken.
Die anonimiteit maakt het schrijven over mr. X ook zoveel gemakkelijker. Misschien schat ik hem in mijn stukjes een tikje slechter in dan hij in werkelijkheid is, een beetje uitgekookter. Of juist dommer. Misschien dicht ik hem goede bedoelingen toe die hoegenaamd afwezig waren. Te positief of te negatief – het zal de advocaat achter mr. X niet zo heel veel doen. Niemand weet immers dat het over hem gaat. Hoho, hoor ik juristen denken. Het gaat om de feiten! Wat hebben we aan verhaaltjes over jurisprudentie als de auteur een beetje gaat zitten psychologiseren?
In de rechtspraktijk is het essentieel dat je leert je te verplaatsen in de ander, probeert de drijfveren te ontdekken die achter het handelen schuilgaan. Recht gaat over mensen, het is geen wiskunde. Te veel wiskunde in het recht, dan krijg je bijvoorbeeld van die onbegrijpelijke bankproducten. Of flutprocedures die met een excuusbriefje of een beetje onderhandelen gemakkelijk voorkomen hadden kunnen worden. Of keer op keer dezelfde tuchtrechtelijke fouten, omdat advocaten niet werken aan een oplossing van hun echte probleem. Ze zijn misschien bang om te procederen, ze lijden wellicht onder de stress van het vak, of – het komt voor – ze moeten door het leven met een narcistisch karakter. Psychologiseren is essentieel, zeker ook bij tuchtzaken – zolang de lezer maar goed kan zien dat de auteur zich een paar vrijheden permitteert. Mr. X houdt advocaten vooral een spiegel voor. Als advocaat lees je heel veel vakinhoudelijke jurisprudentie die betrekking heeft op situaties waarin je zelf nooit zult verkeren. Je verzamelt kennis over het straf- of familierecht, het arbeids- of het ondernemingsrecht en past die kennis toe op de situatie van een ander, wiens handelen door een rechter getoetst gaat worden. Het bijzondere van mr. X is dat hij advocaten de kans biedt zich te verplaatsen in situaties waarin zij zélf terecht kunnen komen, of die zij misschien al hebben meegemaakt. Wat deed je toen zelf, of wat zou je doen? Mr. X heeft ervoor staan zweten bij de tuchtrechter, en dankzij hem kunnen we in onze luie stoel filosoferen hoe we het zelf beter zouden doen. Of hoe we godzijdank de dans zijn ontsprongen. Ook dat is iets om mr. X dankbaar voor te zijn.
En dan is er nog een ware deugd van mr. X: hij heeft soms enorm veel lef. Dan staat hij voor de tuchtrechter omdat hij is opgekomen voor zijn vak, voor zijn cliënt, wetende dat dat hem in problemen kan brengen. Soms zorgt dat voor een doorbraak waarmee hij de samenleving verder helpt. En soms krijgt hij het lid op de neus. Maar ook dan heeft hij vanwege zijn durf mijn bewondering.
Ik ben van mr. X gaan houden, zolang hij mr. X is. Ik betreur het dat mr. X volgend jaar deels gaat verdwijnen. Naar verwachting vanaf 1 januari 2015 zal de Advocatenwet bepalen dat bij schorsingen en schrappingen de echte naam van de advocaat wordt gepubliceerd. Je wilt cliënten behoeden voor slechte advocaten, zeker. Maar toch, ik zal hem missen.
AVONTUREN VAN MR. X
De advocaat in honderd opvallende tuchtrechtuitspraken.
Journalist en voormalig advocaat Trudeke Sillevis Smitt schrijft voor het Advocatenblad de rubriek Tuchtrecht op Advocatenblad.nl. Ter gelegenheid van de eerste Advocatenblad Tuchtrechtdag, op maandag 27 oktober, stelde ze de bundel Avonturen van mr. X samen. Daarin beschrijft ze honderd opmerkelijke tuchtuitspraken die van 2010 tot nu voor de tuchtrechter speelden. Dit boek is te bestellen op bit.ly/1nbFDyw.
Mocht u de Tuchtrechtdag hebben gemist: tijdens Advocatenblad Live op 22 januari 2015 zal voorzitter van het dekenberaad Bas Martens een masterclass over het vernieuwde toezicht en tuchtrecht geven. Inschrijven kan op advocatenbladlive.nl.