Kennis over de rechtsstaat komt niet meegeleverd met de genenpoel; het moet geleerd worden. Daarom schreef oud-president van de Hoge Raad Geert Corstens in samenw erking met Reindert Kuiper De rechtsstaat moet je leren (Prometheus).
Vraag een Amerikaan of hij een jurylid van American Idol kan opnoemen: twee derde zal een correct antwoord geven. Maar vraag naar de naam van de voorzitter van het Hooggerechtshof en slechts vijftien procent heeft het goed. Slechts een derde van de Amerikanen kan de drie staatsmachten opnoemen. Dergelijk onderzoek heeft in Nederland niet plaatsgevonden, maar scheidend president van de Hoge Raad Geert Corstens (op 1 november trad hij af) kan alleen maar hopen dat het hier beter gesteld is met de rechtsstatelijke kennis. Het vormde in elk geval de aanleiding om een boek te schrijven over wat een rechter nu precies doet in een rechtsstaat.
Velen kennen de auteur van het standaardwerk over formeel strafprocesrecht dat nog steeds wordt aangehaald met zijn naam. Deze nieuwe Corstens is een aanzienlijk dunner en leesbaarder boek. De oud-president geeft zijn beschouwingen op wat een rechtsstaat is en de rol van de rechter daarin. Daarnaast gaat hij in op de verhoudingen tussen de rechter en de ‘ketenpartners’: de uitvoerende macht, de wetgever, de samenleving. Pijnlijke affaires zoals de meppende rechter en de dwalingen rond Lucia de B. schuwt Corstens niet in het hoofdstuk over waarborgen van kwaliteit.
Gelardeerd met eigentijdse voorbeelden is dit boek levendiger dan menig werk over rechtsstatelijke beginselen. Voor doorgewinterde juristen zal de materie af en toe aan de basale kant zijn; zij zullen soms constateren dat een hoofdstuk ophoudt als het net interessant begint te worden. Voor rechtenstudenten, beginnende hoeders van de rechtsstaat en leken past dit boek goed op de literatuurlijst.
Nathalie Gloudemans-Voogd