Wat verdienen advocaten? Wat willen ze verdienen? Op welk salaris rekenen ze volgend jaar? Hoe en wat declareren ze? Waar gaat hun tijd aan op? Hoeveel vakantiedagen hebben ze? Werken ze thuis? Zijn ze tevreden? Waar maken ze zich zorgen over? Een steekproef van Sdu en organisatieadviesbureau Berenschot onder meer dan honderd advocaten geeft het antwoord op deze en tientallen andere vragen. Vergelijk uzelf met uw beroepsgenoten.
Inkomsten
Hoezo crisis?
Hoezo crisis? Meer dan negen op de tien advocaten, in en buiten loondienst, geven aan dat hun inkomen gelijk is gebleven of gestegen. Een goed gevoel over de toekomst hebben ze ook. Bijna honderd procent verwacht een gelijkblijvend of stijgend inkomen. Van de junior advocaten en advocaat-stagiaires verwacht de helft een salarisverhoging. Daarmee zijn ze iets positiever dan de senioren en partners van wie 38 procent een stijging voorziet. Toch hebben advocaten iets te mopperen. De helft vindt dat ze minder verdienen dan hoort. Van de junioren en stagiaires vindt zelfs meer dan de helft dit, tegen bijna vier op de tien senioren en partners. Hoe jonger, hoe ontevredener over het salaris dus.
De bezuiniging lijkt hem vooral te hebben gezeten in de arbeidsvoorwaarden. Bijna twee op de tien advocaten stellen dat de arbeidsvoorwaarden zijn verslechterd. Eén op de tien moest afzien van een inkomensverhoging. Een enkeling ging minder werken. Anderen noemden als bezuinigingen: inleveren deel van pensioen, afschaffen van onkostenvergoedingen, beperken
van de bonus en bezuinigen op reis-kosten (goedkopere leaseauto en van eerste- naar tweedeklas in de trein).
Opmerkelijk is dat meer mannen dan vrouwen voor komend jaar rekenen op een salarisstijging. Ze mopperen dan ook net iets vaker over de marktconformiteit van hun inkomsten en menen net iets vaker dat ze vorig jaar loonstijging misten. Ook vinden ze net iets vaker dat hun positie op de arbeidsmarkt verslechterde. Vrouwen lijken, kortom, positiever te zijn ingesteld.
Mijn inkomen is het afgelopen jaar…
%
Alle advocaten
Partner en senior
Junior en stagiaire
gedaald
7,4
7
3
gelijk gebleven
49,1
56
49
gestegen
43,5
36
49
Ik reken komend jaar op…
%
een teruggang in salaris
3,7
een gelijkblijvend salaris
50,9
een salarisverhoging
45,4
Mijn inkomen is…
%
Alle advocaten
Partner en senior
Junior en stagiaire
veel minder dan markconform
10,2
9
9
minder dan marktconform
37
27
49
markconform
44,4
55
34
meer dan marktconform
8,3
9
9
Mijn arbeidsvoorwaarden zijn het afgelopen jaar…
%
verslechterd
19,4
gelijk gebleven
64,8
verbeterd
15,7
Heeft uw organisatie medewerkers gevraagd in te leveren?
%
Nee
89%
Ja, door af te zien van de reguliere salarisverhoging
10%
Ja, door beperking van het salaris
2%
Ja, door beperking van de omvang van het dienstverband
3%
Ja, door overige maatregelen
14%
Wat verdienen advocaten?
Euro’s
Functie
Kantoorgrootte
Vast jaarsalaris
Totaal jaarsalaris
Partner
Alle
90.700
106.700
Partner
2-5 advocaten
86.700
98.500
Partner
6-20 advocaten
89.200
124.200
Advocaat senior
Alle
77.800
77.800
Advocaat senior
6-20 advocaten
70.000
73.400
Advocaat senior
21-60 advocaten
65.000
65.000
Advocaat senior
> 60 advocaten
103.000
118.700
Advocaat junior
Alle
48.000
48.600
Advocaat junior
2-5 advocaten
42.100
47.100
Advocaat junior
6-20 advocaten
48.000
48.600
Advocaat junior
21-60 advocaten
50.000
55.000
Functie
Kantoorgrootte
Salarisstijging 2013
Verwachte salarisstijging 2014
Partner
Alle
-3,0
2,7
Partner
2-5 advocaten
-8,3
4,4
Partner
6-20 advocaten
-2,1
1,3
Advocaat senior
Alle
1,9
1,6
Advocaat senior
6-20 advocaten
1,4
0,7
Advocaat senior
21-60 advocaten
3,2
2,0
Advocaat senior
> 60 advocaten
2,9
2,7
Advocaat junior
Alle
4,5
3,2
Advocaat junior
2-5 advocaten
6,4
0,0
Advocaat junior
6-20 advocaten
4,9
3,7
Advocaat junior
21-60 advocaten
0,0
4,5
Hoe en wat declareren advocaten?
Partner en senior
Junior en stagiaire
Gemiddelde uurtarief per klant (euro’s)
230
195
Hoeveel procent van uw tijd wordt u geacht declarabel te zijn? (%)
70
70
Gemiddeld aantal gedeclareerde uren per week
27,5
25
Arbeidsmarkt
Kwart wil weg
Hun positie op de arbeidsmarkt is volgens twee op de tien advocaten verslechterd, maar bijna net zoveel advocaten vinden hun arbeidsmarktpositie verbeterd. Het merendeel ziet geen verschil met vroeger. Wanneer de advocaten in loondienst buiten beschouwing worden gelaten, blijken er minder somberaars. De arbeidsmarkt ziet er volgens advocaten buiten loondienst gewoon goed uit voor advocaten.
Willen advocaten ook iets anders? Behoorlijk veel. Een kwart maar liefst zou willen verhuizen naar een andere werkgever, waarbij er tussen jong en oud of man en vrouw nauwelijks verschil is. De redenen voor dit verlangen: sfeer, ontwikkelingsmogelijkheden en meer geld. Een favoriete werkgever kent de advocatuur overigens niet. Gevraagd naar hun favoriet, zei 65 procent van de advocaten het niet te weten. Voor de rest gold: net zoveel advocaten als favorieten.
Mijn positie op de arbeidsmarkt is het afgelopen jaar…
%
verslechterd
19,4
gelijk gebleven
63
verbeterd
17,6
Advocaten buiten loondienst: mijn positie op de arbeidsmarkt is het afgelopen jaar…
%
verslechterd door
16,7
gelijk gebleven
64,4
verbeterd door
18,9
Zijn advocaten op zoek naar ander werk?
Ja, bij een andere werkgever
25
Ja, bij mijn huidige werkgever
2,3
Nee
72,7
Waarom willen advocaten ander werk?
Sfeer
63
Ontwikkelingsmogelijkheden
58
Geld/salaris
46
Secundaire arbeidsvoorwaarden
21
Promotie
21
Anders, namelijk:
17
Mobiliteit (dichter bij huis)
8
Stapje terug
8
Nationaal versus internationaal
4
Doorwerken
De toekomst is nog ver weg
De pensioenleeftijd kruipt steeds verder omhoog. Hoe lang kunt u nog doorwerken? Inderdaad, dit is een vraag die vooral bij fysiek zware beroepen geldt. Maar ook advocaten hebben een zwaar beroep, al vallen zij niet uit door versleten gewrichten, maar door psychische problemen blijkt uit onderzoek van arbeidsmarktverzekeraar Movir. Toch wordt er bij zes op de tien advocaten niet gepraat over de invulling van de toekomstige positie, de zogeheten duurzame inzetbaarheid. Over demotie, een optie bij het ouder worden, wordt bij driekwart niet gesproken. Dit terwijl toch bijna één op de tien advocaten aangeeft mettertijd een stapje terug te willen doen.
Echt zorgen maken advocaten zich niet over het langer doorwerken. Meer dan de helft staat er neutraal tegenover. Iets meer dan één op de tien ziet langer doorwerken niet zitten.
Werktijd
Thuiswerken? Liever niet
Thuiswerken kunnen de meeste advocaten wel en dat de mogelijkheid er is vinden ze belangrijk, maar doen ze het ook? Nee, de meesten werken nog geen tien procent van hun tijd thuis. Opvallend is dat mannen vaker thuis kunnen werken en dat ook vaker doen dan vrouwen. Vrouwen ervaren op hun beurt weer een slechtere balans tussen werk en privé.
Aan een strikt werkritme ligt het weinige thuiswerken niet. Meer dan de helft van de advocaten kan zijn of haar werktijden flexibel indelen. Argwanende leidinggevenden zijn ook geen drempel. Bijna acht op de tien ervaren voldoende vrijheid om het werk zelf in te delen en hebben de indruk dat de baas hem of haar vertrouwt. Bij het laatste geldt overigens dat van de oudere advocaten twee op de tien niet zeker weten of dat vertrouwen bestaat, terwijl hun jongere beroepsgenoten allemaal zeker zeggen te zijn van het vertrouwen van hun leidinggevende.
Wat advocaten met hun tijd doen? De top drie: adviseren, dossieronderzoek en acquisitie. En natuurlijk hebben ze nog vakantie. Opmerkelijk: junior advocaten hebben meer vakantiedagen dan menig partner.
Heeft u de mogelijkheid om vanuit huis te werken?
%
Ja
69,2
Nee
30,8
Hoeveel procent van uw tijd werkt u gemiddeld thuis?
%
< 10%
52,1
10-20%
35,6
21-30%
5,5
31-40%
2,7
41-50%
2,7
> 90%
1,4
Totaal
100
Hoeveel procent van de tijd werken mannen en vrouwen thuis?
Man
Vrouw
< 10%
49%
57%
10-20%
35%
32%
> 20%
16%
11%
Heeft u de mogelijkheid om uw werk flexibel in te delen?
Ja
58,1
Nee
41,9
Wat vinden advocaten van hun werk?
Helemaal mee oneens
Mee oneens
Niet mee oneens/niet mee eens
Mee eens
Helemaal mee eens
Ik ervaar een goede balans tussen werk en privé.
2
28
12
35
23
Ik ervaar voldoende vrijheid in de wijze waarop ik mijn werkzaamheden uitvoer.
4
10
9
38
40
In heb voldoende ruimte om mijn werkzaamheden zelf in te plannen.
4
8
10
42
37
Mijn leidinggevende heeft er voldoende vertrouwen in dat ik mijn werkzaamheden naar behoren uitvoer.
4
8
10
42
37
Ik vind het belangrijk dat ik flexibel en werkplekonafhankelijk kan/mag werken.
1
7
15
28
50
Hoe verdelen advocaten hun werktijd?
Advocaten
Zelfstandige advocaten
Acquisitie
10
Acquisitie
9
Adviseren
36
Adviseren
26
Dossieronderzoek
24
Dossieronderzoek
21
Rechtszaal
11
Rechtszaal
15
Administratie
7
Administratie
13
Managementtaken
6
Managementtaken
8
Overige activiteiten
11
Overige activiteiten
13
Hoeveel vakantiedagen hebben advocaten?
Functie
Kantoorgrootte
Vakantiedagen
Partner
Alle
24,0
Partner
2-5 advocaten
24,0
Partner
6-20 advocaten
19,1
Advocaat senior
Alle
26,0
Advocaat senior
6-20 advocaten
25,6
Advocaat senior
21-60 advocaten
26,3
Advocaat senior
> 60 advocaten
26,7
Advocaat junior
Alle
25,3
Advocaat junior
2-5 advocaten
24,6
Advocaat junior
6-20 advocaten
24,8
Advocaat junior
21-60 advocaten
26,3
Opleiden
IJverige ouderen
Zijn advocaten leergierig? Ja en nee. Pakweg de helft heeft buiten de verplichte PO-punten meer opleidingen of cursussen gevolgd, de andere helft niet. Opvallend is dat zelfstandigen dit vaker deden dan de advocaten ‘op’ kantoor. Diegenen die wel ‘extra’ opleidingen volgden, deden dit vooral om de vakkennis te vergroten. En: ouderen en vrouwen doen meer buiten de PO-punten dan jongeren en mannen. Kennis doorgeven is niet bon ton. Driekwart van de respondenten zegt geen advocaat-stagiaire te hebben.
Heeft u buiten de verplichte PO-punten nog meer opleidingen gevolgd?
Advocaten
Zelfstandige advocaten
Ja
55,2
Ja
58,3
Nee
44,8
Nee
41,7
Heeft u buiten de verplichte PO-punten nog meer opleidingen gevolgd?
Leeftijd
%
< 30
45
31-45
63
> 46
63
En waartoe diende de opleiding?
Vergroten vakkennis
34
72%
Ontwikkelen competenties/vaardigheden
19
40%
Bijblijven
8
17%
Overig
7
15%
Begeleidt u een advocaat-stagiaire als patroon?
%
Ja
25
Nee
75
Totaal
100
Zorgen
Dit houdt advocaten wakker
Waar maken advocaten zich zorgen over? In het oog springt de angst dat klanten wegblijven, dat ze niet langer producten of diensten afnemen. Daarmee verband houden twee andere zorgen van advocaten: negatieve publiciteit (uurtje-factuurtje) en de voortdurende recessie. Concurrentie door rechtsbijstandsverleners baart de meeste advocaten in elk geval weinig zorgen.
Waarover maken advocaten buiten loondienst zich zorgen?
%
Geen zorgen
Weinig zorgen
Veel zorgen
Voortdurende economische recessie
19
39
42
Afname van vraag naar producten en diensten die uw bedrijf levert
19
41
40
Negatieve publiciteit, bijvoorbeeld uurtje-factuurtje
19
48
32
Onvoldoende budget om doelen te bereiken
25
45
30
Bezuinigingen op arbeidsvoorwaarden
29
45
26
Concurrentie door rechtsbijstandsverzekeraars
28
48
23
Bevriezing salaris
35
42
23
Vacaturestop
37
44
19
Bijblijven met professionele kennis en competenties
53
34
14
Reorganisatie c.q. ontslag
44
45
12
Toenemende specialisatie
56
34
10
Ontgroening; er komen steeds minder jongere collega’s
44
45
10
Uw eigen leeftijd en concurrentie van (nieuwe) jonge collega’s
43
50
8
Concurrentie door werknemers uit andere landen
73
27
0
Waarover maken advocaten in loondienst zich zorgen?
%
Geen zorgen
Weinig zorgen
Veel zorgen
Voortdurende economische recessie
19
39
42
Afname van vraag naar producten en diensten die uw bedrijf levert
19
41
40
Negatieve publiciteit, bijvoorbeeld uurtje-factuurtje
19
48
32
Onvoldoende budget om doelen te bereiken
25
45
30
Bezuinigingen op arbeidsvoorwaarden
29
45
26
Bevriezing salaris
35
42
23
Concurrentie door rechtsbijstandsverzekeraars
28
48
23
Vacaturestop
37
44
19
Bijblijven met professionele kennis en competenties
53
34
14
Reorganisatie c.q. ontslag
44
45
12
Ontgroening; er komen steeds minder jongere collega’s
44
45
10
Toenemende specialisatie
56
34
10
Uw eigen leeftijd en concurrentie van (nieuwe) jonge collega’s
43
50
8
Concurrentie door werknemers uit andere landen
73
27
0
Top drie zorgen junior advocaten en stagiaires
Geen zorgen
Weinig zorgen
Veel zorgen
Weet ik niet
Voortdurende economische recessie
17,9
35,7
46,4
0
Negatieve publiciteit, bijvoorbeeld uurtje-factuurtje
10,7
42,9
42,9
3,6
Afname van vraag naar producten en diensten die uw bedrijf levert
14,3
42,9
42,9
0
Top drie zorgen partner en senior-advocaten
%
Geen zorgen
Weinig zorgen
Veel zorgen
Weet ik niet
Afname van vraag naar producten en diensten die uw bedrijf levert
17,4
41,3
39,1
2,2
Voortdurende economische recessie
21,7
37
39,1
2,2
Negatieve publiciteit, bijvoorbeeld uurtje-factuurtje
19,6
50
26,1
4,3
Van belang
Toch geen geldwolf
Zijn advocaten inderdaad geldwolven, zoals hun reputatie wil? Nee. Geld is belangrijk, maar belangrijker vinden advocaten het hebben van uitdaging, de sfeer op het werk, de opleidingsmogelijkheden en de reputatie van hun praktijk. Dit alles geldt voor zowel advocaten in als buiten loondienst. Wat ze koud laat? De mogelijkheid tot parttime werken, minder filekilometers en deelname in de winstdeling. Geld is niet alles, ook niet voor advocaten.
Werken in de toekomst
‘Minder ondersteunend personeel’
Maarten de Haas, organisatieconsultant/hr-adviseur Raymakers van de Bruggen.
Jarenlang maakten de salarissen in de advocatuur een enorme groei door, vertelt organisatieconsultant Maarten de Haas. ‘Deze salarissen stonden ook op achterstand in vergelijking tot de salarissen van commerciële dienstverleners in het bedrijfsleven. Maar de advocatuur haalde dat in.’ Met het aanbreken van de economische crisis, vanaf 2007, nam de stijging van salarissen af, blijkt uit de jaarlijkse salarisonderzoeken van Raymakers van de Bruggen. De salarissen stegen gemiddeld genomen niet meer dan de prijsstijgingen. ‘Vorig jaar constateerden we dat salarissen naar beneden werden bijgesteld. We dachten dat dit een trend zou kunnen zijn en dat daardoor de gemiddelde stijging van de salarissen achterbleef bij de prijsstijgingen. Maar in 2013 heeft dat zich niet voortgezet.’
Parttime werken (drie tot vier dagen per week) begint volgens De Haas bij kleine en middelgrote kantoren steeds makkelijker te worden. ‘Bij grote kantoren blijft minder dan vier dagen werken lastig.’
De Haas ziet om zich heen dat Het Nieuwe Werken maar mondjesmaat van de grond komt. ‘Er zijn een paar eigentijdse kantoren die hier heel actief mee bezig zijn. Maar ik vermoed dat dit een trend is die zich in de advocatuur heel langzaam voortzet.’
Ook signaleert hij dat kantoren, als gevolg van de economische crisis, stagiaires minder snel medewerker laten worden. Daarnaast zijn kantoren volgens De Haas selectiever geworden in het laten doorstromen naar het partnerschap. Dat leidt ertoe dat de hele markt mobieler wordt, volgens De Haas.
En het ondersteunend personeel wordt krapper, zegt hij. ‘Deels door de digitalisering, deels uit economische overwegingen. Bij een groot kantoor had iedere advocaat voorheen een halve secretaresse. Dat is heel erg aan het veranderen. Het gaat ernaar toe dat advocaten veel meer zelf kunnen en moeten afhandelen. Intussen is de digitalisering wel een factor die erg verstorend en stress verhogend kan werken. Ik denk dat dát wordt onderschat.’
Werken in de toekomst
‘Werken met een externe schil’
Martijn Snoep, managing partner De Brauw Blackstone Westbroek.
De freelance advocaat of interimjurist zou de komende jaren een vlucht kunnen nemen. De Brauw Blackstone Westbroek werkt al met een ‘externe schil’, naar Amerikaans voorbeeld. De pool bestaat uit rond de vijftig interimjuristen, deels advocaten. ‘We werken in grote teams aan grote zaken,’ zegt managing partner Martijn Snoep. ‘Tijdens de werkpieken komen we capaciteit tekort, dan is er een overflow. Tegelijkertijd is er genoeg capaciteit gedurende de dalen. Daarom is een externe pool een goede oplossing.’ Snoep verwacht dat deze pool zich verder zal uitbreiden. ‘We zijn begonnen met tien interimjuristen. Dat werden er twintig, veertig, inmiddels groeien we door naar zestig. Wij zijn enthousiast en voor de cliënt is het ook voordelig. Je kunt zaken in verschillende soorten werkzaamheden onderverdelen en bepaald soort werkzaamheden tegen een lager tarief door de externe schil laten doen.’ De Brauw selecteert de interimmers zorgvuldig. ‘De externe schil bestaat voor een deel uit alumni. We voeren serieuze sollicitatiegesprekken. Eenmaal aangenomen staan we in voor hun kwaliteit. Ze kunnen ook opleidingen bij ons volgen en horen er echt bij.’
Daarnaast investeert het kantoor steeds meer in de opleiding van advocaten. In verhouding besteden advocaten daar ook meer tijd aan dan voorheen. Martijn Snoep: ‘De eisen van cliënten nemen toe. Het vergt een enorme inspanning om daaraan te voldoen. De cliënt wil niet alleen weten hoe het recht in elkaar steekt, maar heeft ook behoefte aan strategisch en operationeel advies.’ De gereedschapskist van een advocaat moet volgens Snoep dus uit meer bestaan dan uit de kennis van het recht. ‘Het gaat om traditionele vaardigheden als het schrijven van contracten en overtuigend presenteren, maar ook om procesmanagement en organisatie advies. Daarvoor is begrip van de organisatie van de cliënt en van de andere stakeholders nodig. De rol van de general counsel, de belangen die er spelen, hoe er wordt vergaderd, hoe de lijnen lopen.’ De hoge verwachtingen die cliënten van advocaten hebben, worden volgens Snoep aangewakkerd door de concurrentie tussen kantoren. ‘De capaciteit van de advocatuur is lange tijd harder gestegen dan de vraag naar advocaten, helemaal sinds de financiële crisis. Dan stijgt de onderlinge concurrentie, niet alleen qua prijs, maar ook qua kwaliteit.’
Werken in de toekomst
‘Know your clients én Know your people’
Alain de Jonge, managing partner Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn advocaten en notarissen.
Goed luisteren naar de cliënt is volgens managing partner Alain de Jonge erg belangrijk in de huidige veranderende markt die zich kenmerkt door scherpe concurrentie tussen advocatenkantoren. ‘Know your clients. Dat geldt zowel voor onze publieke als voor onze corporate praktijk. Een thema binnen het publieke domein is bijvoorbeeld de decentralisatie van de zorg. Dat speelt nu vooral bij gemeenten die met tal van vraagstukken worden geconfronteerd. Als advocaten precies weten wat hun cliënt bezighoudt, kunnen ze goed aan hun behoeften tegemoet komen,’ zegt De Jonge. ‘Dit is ook een speerpunt van onze nieuwe strategie.’ Bijvoorbeeld door kennis te delen met de cliënt via digitale dossiers. In die dossiers zou de cliënt ook kunnen zien hoeveel uren advocaten aan zijn of haar zaak hebben gewerkt en hoe hoog de rekening is. ‘Het gaat om tijdig en open communiceren. Die overlegmomenten zou je efficiënt in de digitale omgeving kunnen houden.’
Behalve met de digitalisering in relatie tot de cliënt is Pels Rijcken intern bezig met het digitaal maken van de werkprocessen. Daarbij bereidt het kantoor zich voor op digitalisering van de rechtspraak. ‘Procederen vormt een belangrijk deel van onze praktijk. Daarom hebben we contact gezocht met de Nederlandse Orde van Advocaten en zijn we aangesloten bij de werkgroep Kwaliteit en Innovatie Rechtspraak. Zo zijn we er tijdig van op de hoogte wat er op ons af komt. We willen een voortrekkersrol vervullen in de digitalisering.’
De mogelijkheid om thuis te werken bestaat bij Pels Rijcken. Maar omdat de advocaten vaak in teamverband in grote zaken werken, is dat niet erg gebruikelijk. ‘Daarbij is het voor junioren belangrijk dat ze begeleid kunnen worden door seniors,’ zegt De Jonge. ‘Aan de andere kant kunnen advocaten wel flexibel met hun tijd omgaan. Als ze om vier uur naar huis willen om vervolgens die avond nog wat te werken, kan dat.’ Parttime werken komt ook veel voor, maar niet minder dan vier dagen. Met het aantal vrouwelijke partners (ongeveer een derde) loopt Pels Rijcken voorop.
Naast de beroepsopleiding van de Orde, volgen stagiaires een interne opleiding: De Verrijking. ‘Hier krijgen advocaten extra cursussen, bijvoorbeeld op het gebied van overheidsaansprakelijkheidsrecht. Ze krijgen ook aanvullende cursussen zakelijk Engels spreken en schrijven en daarnaast staan we uitvoerig stil bij acquisitie en relatiebeheer.’ Het vervolg van De Verrijking, voor vierde- tot negendejaars medewerkers, begint volgend jaar officieel. Het nieuwe opleidingsprogramma is in samenspraak met de advocaten ontwikkeld. ‘Vanuit kantoor geldt dus niet alleen: Know your clients, maar ook: Know your people.’
Werken in de toekomst
‘Grotere vraag naar jongeren‘
Ilona Tjon Poen Gie, headhunter Legal Hunters.
De markt is enorm in beweging, constateert headhunter Ilona Tjon Poen Gie. Ze werft en selecteert advocaten voor grote kantoren, eenpitters en alles er tussenin. Kantoren zijn volgens Tjon Poen Gie terughoudender om medewerkers partner te laten worden. ‘Daardoor, in combinatie met het “up or out” systeem, stappen advocaten vaker over naar een ander kantoor of naar het bedrijfsleven.’ Die overstap is volgens Tjon niet eenvoudig. ‘Ik hoor advocaten van Zuid-as kantoren zeggen: “Ik heb drie keer gesolliciteerd en ben drie keer tweede geworden.” Deze advocaten behoren tot de top van Nederland. Twintig jaar geleden was het ondenkbaar dat ze het niet zouden worden.’
De jonge generatie staat volgens de headhunter sowieso veel meer open voor carrièremoves. ‘Ik was in 1996 kandidaat-notaris en kan me herinneren dat ik werd benaderd door een headhunter. Ik dacht, hoezo? Ik heb toch al een baan? Waarom zou ik nu risico‘s nemen? We speelden veel meer op safe.’ Tjon Poen Gie ziet dat de houding bij jonge advocaten nu veel meer is: praten kan nooit kwaad, al is het alleen maar voor mijn netwerk. ‘En je ziet advocaten rustig hun baan opzeggen om een wereldreis te gaan maken. Ze gaan voor het avontuur.’
Tegelijkertijd signaleert Tjon Poen Gie dat als kantoren besluiten nieuwe medewerkers aan te nemen, ze meer interesse hebben in de jonge garde. Waar kantoren vroeger meer op zoek waren naar vijfde- of zesdejaars medewerkers, ontstaat volgens haar nu meer vraag naar derdejaars. ‘De opleiding is sterker. Ze leren meer vaardigheden. Ze zijn sneller inzetbaar en sneller op het niveau waar advocaten voorheen pas met vijf jaar werkervaring op zaten.’
Robert Stiphout