Strafrechtadvocaat Wim Anker deelt de overtuiging van PvdA-Kamerlid Jeroen Recourt dat een levenslang gestrafte enig perspectief, ‘enige horizon, hoe ver verwijderd ook,’ moet hebben. ‘De levenslangen die ik thans bezoek, stellen dat de levenslange gevangenis een doodstraf op termijn is.’
In een interview dat dinsdag 6 januari in dagblad Trouw verscheen, stelde Kamerlid Jeroen Recourt dat bij elke levenslang gestrafte na vijfentwintig jaar bekeken moet worden of zijn gevangenisstraf nog zin heeft. Hierbij moet volgens Recourt ook een rol zijn weggelegd voor de slachtoffers.
‘Een belangrijke steen in de vijver,’ noemt strafrechtadvocaat Wim Anker de uitlatingen van Recourt. Anker, deelnemer van Forum Levenslang, pleit ook voor een rechterlijke toetsing, alleen niet na vijfentwintig maar na twintig jaar. ‘Dit betekent niet dat iedere levenslange dan ook onder voorwaarden in vrijheid zal worden gesteld.’ Bij de toetsing maakt de rechter volgens Anker gebruik van rapportages van gedragskundigen. Daarbij noemt Anker het recidivegevaar als belangrijke factor. Ook de visie van slachtoffers en nabestaanden moet volgens hem een rol spelen.
Het is volgens Anker hoog tijd dat het Nederlandse beleid met betrekking tot levenslang gestraften wordt aangepast. ‘In de andere zevenentwintig EU-landen bestaat tenminste een regeling betreffende voorwaardelijke invrijheidstelling, een rechterlijke toetsing na vijftien, twintig of vijfentwintig jaar, of een goed functionerend gratiecorrectief. In Nederland is niets van dat al.’ Anker wijst erop dat ook het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in 2013 en 2014 oordeelde dat er enig perspectief moet bestaan, al bij oplegging van levenslang.
Alleen na gratie kan een levenslang veroordeelde momenteel vrij komen. Sinds 1986 zijn er twee gratieverzoeken gehonoreerd. Nederland kent momenteel 34 levenslang veroordeelden, waaronder geen vrouwen. Binnen de praktijk van Anker bevinden zich vijf levenslang gestraften. ‘De levenslangen die ik thans bezoek, stellen dat de levenslange gevangenisstraf een doodstraf op termijn is. Eén levenslange zegt dat hij liever de doodstraf had gehad. Er is geen enkel perspectief en dat leidt tot moedeloosheid en lethargie. Het is een detentie binnen een detentie.’
Enig perspectief zal de attitude van de levenslang gestraften volgens Anker wijzigen. Zij zullen volgens de strafadvocaat dan meer contact onderhouden met de buitenwereld en gemotiveerder zijn om opleidingen, trainingen en cursussen te volgen.
Sabine Droogleever Fortuyn