Op 18 februari dient een kort geding tegen de Nederlandse Staat over de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens dat in december werd aangekondigd. De Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA) eist met een coalitie van organisaties en ondernemingen dat de wet buiten werking wordt gesteld. De Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens zou in strijd zijn met fundamentele grondrechten, stellen de eisers.
De Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens implementeert de Dataretentierichtlijn, die vorig jaar door het Europese Hof van Justitie met terugwerkende kracht ongeldig werd verklaard. Het Hof oordeelde dat deze richtlijn ‘een zeer omvangrijke en bijzonder ernstige inmenging in de fundamentele rechten op eerbiediging van het privéleven en op bescherming van persoonsgegevens’ impliceert, terwijl die inmenging niet tot het strikt noodzakelijke beperkt blijft. Het Hof vond onder meer dat objectieve criteria moeten worden toegepast om de noodzaak van het verzamelen en opslaan van gegevens te toetsen. Daarnaast stelt het Hof dat er voorafgaande controle door een onafhankelijke instantie of rechter moet zijn.
In Nederland houdt de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens in dat telecombedrijven en internetproviders diverse gegevens over internet- en telefoniegebruik zes tot twaalf maanden moeten bewaren voor Justitie. Volgens de minister Ivo Opstelten (VVD, Veiligheid en Justitie) kan de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens ondanks de uitspraak van het Hof in stand blijven, omdat de Nederlandse wetgeving rechtsgeldig tot stand is gekomen. De wet is onmisbaar voor de opsporing en vervolging van ernstige strafbare feiten, schreef Opstelten in november in een brief aan de Tweede Kamer. Wel meent de minister dat de wet aangepast moet worden in het licht van de uitspraak.
Volgens de eisers in kort geding kan het nog wel een jaar duren voordat die wetswijziging er door is. Intussen blijft de wet gehandhaafd en dat zou onrechtmatig zijn. De NVSA eist daarom samen met de Stichting Privacy First, het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten, de Nederlandse Vereniging van Journalisten, internetprovider BIT en telecomaanbieders Speak Up en VOYS dat de wet buiten werking wordt gesteld.
Behalve dat privacyrechten van burgers direct worden geschonden menen de eisers dat de huidige Nederlandse wet voor geheimhouders als advocaten geen enkele waarborg biedt. ‘Als de overheid communicatiegegevens opvraagt bij een telecomaanbieder wordt dat niet eens vooraf door een rechter getoetst. Justitie heeft vrij spel,’ zegt Otto Volgenant van Boekx, een van de advocaten van de eisers.
‘Het concept-wetsvoorstel dat de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens aanpast is in november in consultatie gebracht. Vanuit V & J zullen we er alles aan doen om te zorgen dat het zo snel mogelijk bij de Tweede Kamer ingediend kan worden,’ zegt een woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie. De lijn binnen het ministerie blijft wel dat de wet gehandhaafd kan blijven tot de wetswijziging is doorgevoerd.
Het kort geding dient op woensdag 18 februari bij de Rechtbank Den Haag.
Nathalie Gloudemans-Voogd