Hoe voorkomt een democratie haar eigen afschaffing? Herontdekte oratie van George van den Bergh geeft ondubbelzinnig antwoord.
Wie met geweld een democratie wil bestrijden, moet zich verantwoorden tegenover de rechter. Politieke partijen zijn per slot van rekening verenigingen en die kunnen door de rechter worden verboden wanneer zij handelen in strijd met de openbare orde. Maar wat als politici zich binnen de kaders van de wet hardmaken voor het einde van de democratie? Over die actuele vraag – recent stelde het CDA voor om zogeheten shariapartijen te verbieden – boog advocaat, rechter, SDAP-politicus en hoogleraar staatsrecht George van den Bergh (1890-1966) zich al in 1936 in zijn oratie. Van den Berghs rede werd recent herontdekt, gepubliceerd en mag gerust worden gezien als het fundament onder de discussie over de vraag of een echte democratie partijen moet kunnen verbieden. Van den Berghs ondubbelzinnige antwoord in het door rechtsfilosoof Bastiaan Rijpkema samengestelde Wat te doen met anti-democratische partijen? (Elsevier, 2014) blijkt verrassend actueel.
Robert Stiphout