Richard Susskind schreef in 1996 dat cliënten uiteindelijk zouden willen mailen met hun advocaat; hij kreeg toen bijna een spreekverbod. Beschuldigingen dat hij niks van vertrouwelijkheid begreep en schade toebracht aan de advocatuur waren zijn deel. Dat vertelt de juridische innovatie-goeroe tijdens het KEI-congres, georganiseerd door het ministerie van Veiligheid en Justitie en De Rechtspraak, dat in het teken staat van ‘De rechtspraak van morgen’. Mailen met cliënten doet inmiddels elke advocaat. Binnenkort kunnen, en moeten, advocaten ook digitaal communiceren met rechters. Bij ‘De rechtspraak van morgen’ wordt iets meer duidelijk hoe dat eruit gaat zien.
In zijn key note speech voorspelt Susskind dat IT en internet binnen 20 jaar voor radicalere veranderingen in het recht zullen zorgen dan er in de afgelopen tweehonderd jaar geweest zijn. Daarom zullen advocaten in beweging moeten komen. De auteur van Tomorrow’s Lawyers raadt advocaten zich af te vragen: ‘Voor welk probleem ben jij de oplossing?’ Daarbij haalt Susskind de analogie van gereedschapsfabrikant Black & Dekker aan: ‘Verkoop je een boormachine? Of verkoop je een gat in de muur?’ Ook komt onderzoek voorbij: cliënten hebben liever een advocaat die problemen voorkómt, dan oplost, zegt Susskind.
Tal van technologie-voorbeelden dienen als wake-up call voor de aanwezigen. Susskind ziet technologie als de grootste driver of change in de juridische wereld. Centrale vraag voor advocaten zou moeten zijn: welke onderdelen van je werk kun je anders doen met behulp van technologie? Zo heeft volgens Moore’s Law de gemiddelde pc tegen 2050 dezelfde rekencapaciteit als de gehele mensheid. Intelligent search is nu al beter dan paralegals en stagiaires. Twitter heeft een half miljard gebruikers. Slechts enkele aanwezigen geven toe te twittereren en Susskind daagt de rest uit: ‘Waarom gebruik je dit niet? Waarom denk je dat niets voor jou is?’ En: virtual courts zijn geen science fiction, houdt Susskind de luisteraars voor, deze technieken bestaan al.
De Rechtspraak laat zelf ook zien dat de veranderingen onontkoombaar zijn. ‘Het is geen optie niet te digitaliseren,’ zegt voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak Frits Bakker in een vraaggesprek met dagvoorzitter Clairy Polak. In de hal van het Rotterdamse WTC gebouw staat een proefopstelling van een digitale rechtszaal. In workshops worden de deelnemers door het digitaal portaal ‘Mijn Zaak’ geleid, waarin straks de procedure gestart wordt en waarin de stukkenwisseling zal plaatsvinden. De overgang naar de digitale rechtsgang, naar verwachting op grote schaal per 2016, wordt zo steeds concreter.
Nathalie Gloudemans-Voogd