De beperkingen tot hoger beroep in kleine strafzaken worden voorlopig nog niet afgeschaft. Dat blijkt uit een reactie van een woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Het voorstel om het verlofstelsel af te schaffen wil het ministerie meenemen in de grote operatie waarbij het Wetboek van Strafvordering op de schop gaat.
Het VN-Mensenrechtencomité in Genève tikte Nederland op de vingers over het verlofstelsel. Dat stelsel houdt in dat iemand die voor een klein misdrijf wordt veroordeeld, waarop in de wet tot vier jaar gevangenisstraf staat, maar waarvoor de rechter niet meer dan 500 euro boete oplegt, niet in hoger beroep mag gaan. Beroep is alleen mogelijk als de voorzitter van het gerechtshof daar verlof voor geeft. In een uitspraak van 24 juli 2014 stelde het comité dat Nederland in strijd met artikel 2 lid 3 en artikel 14 lid 5 van het Internationaal verdrag voor burgerlijke en politieke rechten hoger beroep heeft afgewezen.
Het ministerie van Veiligheid en Justitie is bezig met een procedure om het Wetboek van Strafvordering te moderniseren. In februari legde het ministerie hierover een contourennota voor aan verschillende adviesorganen. Hierin kondigde minister Ivo Opstelten (Veiligheid en Justitie, VVD) aan dat hij van plan is het verlofstelsel af te schaffen. Het stelsel is volgens Opstelten ‘op zichzelf wel verenigbaar met de verdedigingsrechten die voortvloeien uit de internationale mensenrechtenverdragen’. ‘De concrete toepassing blijkt echter desondanks problematisch te zijn met het oog op deze rechten. Er zijn in supranationale rechtspraak mensenrechtenschendingen aangenomen in verschillende gevallen waarin het verlof is afgewezen.’ Ook blijkt het verlofstelsel volgens de minister minder effectief dan beoogd, vanwege de tijd die moet worden gestoken in de voorprocedure, bij de beoordeling of verlof moet worden verleend.
Willem Jebbink, de advocaat van de man die Nederland wegens deze verlofregeling aanklaagde bij het VN-Mensenrechtencomité, vraagt zich af waarom de minister de regeling niet per direct afschaft. In praktijk levert de regeling immers strijd op met mensenrechtenverdragen, stelt Jebbink.
‘In dit stadium is het prematuur het verlofstelsel af te schaffen,’ reageert een woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie. ‘De afschaffing van het verlofstelsel hangt samen met andere voorstellen over de herziening van de regeling van het hoger beroep en moet in de context daarvan worden bezien.’
Sabine Droogleever Fortuyn