U mag gerust weten dat de ontwikkelingen rond de bezuiniging op de rechtsbijstand zo langzamerhand als een achtbaan beginnen te voelen. Twee jaar geleden begon de kar te rijden met het nieuws dat staatssecretaris Teeven ruim 85 miljoen euro wilde bezuinigen op het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand. U weet wel, die voorziening die ervoor zorgt dat ook de laagste inkomens hun recht bij de rechter kunnen halen. Die ervoor zorgt dat geld en gelijk niet één en hetzelfde zijn.
Sindsdien is het een opeenvolging van hoge toppen en steile afdalingen. Zo was er de meerderheid in de Tweede Kamer die tegen het voorstel was. Totdat ze het niet meer waren. Er was de fractievoorzitter die onder druk publiekelijk verklaarde dat er ‘geen verdere bezuiniging op de rechtsbijstand’ zou komen. Maar die later toch iets anders bedoelde. Er was de uitspraak dat ‘advocatuur een luxeproduct is’. Er waren expertmeetings in de Eerste Kamer waarbij alle genodigden het eens waren over de onwenselijkheid van het uitkleden van het systeem. En er was de demonstratie in toga op het Plein, waarbij onder meer de SP, GroenLinks en D66 hun steun uitspraken voor het standpunt van de advocatuur. Staatssecretaris Teeven hoorde, zag aan en ging vervolgens verder met zijn plannen.
Afgelopen maand gingen we gezamenlijk in een staatsrechtelijke looping, toen de Eerste Kamer de motie-Franken aannam, die het kabinet oproept om geheel af te zien van de bezuiniging. Daar hebben wij bij de NOvA wel even om gejuicht. Dat geeft nieuwe energie. Hier kon de staatssecretaris echt niet omheen. Totdat hij het toch deed. Teeven zag (voorlopig) af van het wetsvoorstel stelselvernieuwing, maar de AMvB die de vergoedingen voor advocaten vermindert, is wel in werking getreden. Staatsrechtelijk gezien is dit niet incorrect, het kabinet heeft dit recht. Maar het gaat nadrukkelijk tegen de geest en strekking van de motie van de heer Franken (CDA) in (die en marge ook nog tegen de gehele V&J-begroting stemde).
Nu heeft staatssecretaris Teeven een commissie aangekondigd die onderzoek gaat doen naar de kostenstijging van het stelsel van rechtsbijstand. En die aanbevelingen zal doen om het stelsel in de toekomst betaalbaar te houden. Is dit dan weer een piekje in de achtbaan? Wij hopen het van harte. In de commissie zit in elk geval één advocaat. Inzichten vanuit de praktijk zijn van groot belang. De advocatuur zal ondertussen niet stilzitten en niet alleen de commissie nauwgezet volgen, maar ook zelf zo nodig voorstellen doen. Er moet nu duidelijkheid komen over de toekomst van de rechtsbijstand. Voordat de sociale advocatuur misselijk uit de kar wordt geduwd.