Vroeger op het schoolplein was argumenteren zo makkelijk. Degene die het hardst ‘welles’ kon roepen, kreeg bijna altijd uiteindelijk het gelijk aan zijn kant. Eventueel ondersteund met de magische frase ‘mijn vader zegt het ook’. De wederpartij restte in dat geval weinig anders dan toegeven of afdruipen en naar huis gaan.
De discussie over de voorgenomen bezuiniging op de gefinancierde rechtsbijstand heeft bij tijd en wijle een vergelijkbaar karakter gehad. Voormalig staatssecretaris Teeven beweerde regelmatig in de media dat het toevoegingensysteem financieel uit de hand loopt en op lange termijn niet meer houdbaar is. De onderbouwing van deze beweringen bleef uit, of was van discutabele aard. Tegenargumenten, zoals die door de advocatuur op basis van meerdere onderzoeken zijn aangedragen, werden van tafel geveegd met ambtelijke formuleringen die neerkwamen op een gedecideerd ‘welles!’.
Wij hebben het nieuws dat het kabinet de commissie-Wolfsen instelt om onderzoek te doen naar ‘de oorzaken van de kostenstijgingen in het stelsel’ dan ook met vreugde ontvangen. De commissie, bestaande uit deskundige leden onder wie een advocaat, kan ervoor zorgen dat de discussie eindelijk gaat over de feiten, in plaats van een eenzijdig en slechts financieel gedreven ‘welles-nietes’spel.
Toch is de NOvA nog niet tevreden, u kent ons. De onderzoeksopdracht van de commissie-Wolfsen is beperkt en het is vooralsnog onduidelijk welke mogelijkheden de commissie heeft om die te verruimen. Terugkijken is prima, zo weet je hoe we bij de huidige stand van zaken zijn gekomen. Maar dat vertelt ons nog niet wat de weg vooruit moet zijn. Het vertelt ons niet hoe we ervoor gaan zorgen dat ook over vijf, tien of vijftien jaar een onbelemmerde toegang tot de rechter bestaat voor de laagste inkomens.
Zoals we in het verleden herhaaldelijk hebben gezegd, voelt de NOvA een verantwoordelijkheid voor de toegang tot het recht en dus een toevoegingen-stelsel. En voor een integrale, ketenbrede aanpak van eventuele veranderingen. Daarom hebben wij een eigen commissie ingesteld, die flankerend aan de commissie-Wolfsen onderzoek gaat doen naar de toekomst van de gefinancierde rechtsbijstand. De commissie Duurzaam stelsel gefinancierde rechtsbijstand, onder leiding van Tom Barkhuysen, zal een verkenning doen naar mogelijk noodzakelijke vernieuwingen binnen het stelsel om duurzaamheid te waarborgen. Gebruikers van het stelsel, procedures waarvoor een beroep op gefinancierde rechtsbijstand wordt gedaan en het forfaitaire vergoedingensysteem komen allemaal aan de orde. Wij verwachten een eerste tussenrapportage in de tweede helft van 2015. Ik adviseer de aankomende staatssecretaris de resultaten van de onderzoeken goed tot zich te nemen, alvorens de tactieken van het schoolplein als het zijne (of hare!) te claimen.
Walter Hendriksen, algemeen deken