Er zijn tekenen van economisch herstel, maar hoe zit dat in de advocatuur? Uiteenlopende indicatoren wijzen erop dat de balie nog niet uit de problemen is. Structurele veranderingen op de markt houden de advocatuur in de greep. Empathische vaardigheden en creativiteit zijn volgens ABN Amro-sectorbankier Han Mester sleutelwoorden voor professionals in de zakelijke dienstverlening.
Verschillende cijfers laten zien dat de advocatuur beperkt profiteert van de aantrekkende economie. Het aantal advocaten dat werkzaam is bij grote kantoren slinkt: big law krimpt. In 2015 nam het aantal advocaten bij twaalf grote kantoren uit de top 50 van Nederlandse advocatenkantoren (naar aantal advocaten) toe. Het jaar ervoor waren er 22 kantoren uit de top 50 met een groeiend aantal FTE’s. Dat blijkt uit de Stand van de Advocatuur 2015. Cijfers van de Nederlandse orde van advocaten wijzen uit dat de groei van de balie afvlakt, net zoals het aantal stagiaires dat jaarlijks instroomt. De ABN Amro Visie op Advocatenkantoren 2015 wijst daarbij op een dalend aantel FTE’s van ondersteunend personeel bij advocatenkantoren. Het aantal opheffingen en opheffingen na faillissementen van advocatenkantoren in 2014 deed niet onder voor het aantal in 2013, 2012, 2011 of 2010. Sterker nog, dat aantal steeg, blijkt uit cijfers van de Kamer van Koophandel Nederland. In 2014 waren er 237 opheffingen en 12 opheffingen na faillissement van advocatenkantoren. Het jaar ervoor waren er nog 193 opheffingen en 8 opheffingen na faillissement.
Ook de plaatselijk dekens signaleren dat de advocatuur nog niet terug is op het niveau van voor de crisis. ‘Wat ik zie, is dat enkele kantoren die zich hebben gespecialiseerd op gefinancierde rechtsbijstand, ermee stoppen,’ zegt Emilie van Empel, deken van het arrondissement Breda-Middelburg. ‘Het gaat om vier kantoren, de afgelopen twee jaar.’ De Overijsselse deken Paul Manning ziet dat ook gebeuren. ‘Op gebied van gefinancierde rechtsbijstand houden we ons hart vast. Er zijn al kantoren gestopt die alleen op dat gebied werkzaam waren. Als de bezuinigingen doorgaan, staat er een kaalslag te wachten.’ Paul Wilmink, voormalig deken van Gelderland, ziet dat ‘je steeds harder moet werken, strijden, knokken voor opdrachten. We zijn uit het dal, maar dat betekent niet dat we uit de problemen zijn’.
Uiteenlopende structurele veranderingen zorgen ervoor dat, ondanks de aantrekkende economie, advocatenkantoren te maken hebben met krappere markt dan voor de crisis. Advocaten hebben meer concurrentie van andere juridische dienstverleners. De verhoging van de competentiegrens voor de kantonrechter van 5.000 naar 25.000 euro is daar een van de oorzaken van. Daarbij hebben rechtsbijstandsverzekeraars de afgelopen twintig jaar een enorme vlucht genomen. Maar ook tussen advocaten is er meer concurrentie. Digitalisering heeft de markt transparanter gemaakt. Cliënten zijn kritischer en vergelijken kantoren met elkaar voordat ze met een kantoor in zee gaan. En de hogere griffiekosten en bezuinigingen op gefinancierde rechtsbijstand remmen de vraag naar advocaten af.
Volgens de ABN Amro Visie op Advocatenkantoren 2015 zijn er ook kansen voor de advocatuur. Meer juridisering, zoals meer regels voor banken of de nieuwe ontslagwet, zal meer werk opleveren. En ook de vrije advocaatkeuze bij rechtsbijstandsverzekeraars speelt advocatenkantoren volgens de ABN in de kaart. Advocaten kunnen daarbij gebruik maken van technologische toepassingen waardoor ze minder tijd kwijt hoeven te zijn aan standaardproducten. Zo kunnen ze hun uurtarief naar beneden toe bijstellen. Kantoren die daar vervolgens transparant over zijn, hebben een streepje voor. Daarbij wijzen kwartaalberichten en visies van banken op het belang van empathische vaardigheden voor de sterk analytisch ingestelde specialisten.
Sabine Droogleever Fortuyn